Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken


Hedda Gabler - Henrik Ibsen

(Aantal:0)
Ibsen-by-Borgen.jpg


Henrik Ibsen, 1900, door Gustav Borgen.

TitelHedda Gabler
AuteurHenrik Ibsen
DisciplineToneel
Wereldpremière op31 januari 1891
Wereldpremière teMünchen
Bekijk alleop deze pagina!

Synopsis

Hedda, dochter van de beroemde generaal Gabler, heeft een ongelukkig huwelijk met de saaie historicus Jürgen Tesman. Terug van haar huwelijksreis, die haar man vooral in bibliotheken doorbracht om onderzoek te doen voor een boek, krijgt ze bezoek van een oude kennis Thea Elvsted. Zij vertelt dat Eilert Lövborg, een oude vriend van hen beiden, weer in de stad is. Lövborg was vroeger verliefd op Hedda, maar moest de stad verlaten vanwege losbandig gedrag. Hij is inmiddels gestopt met drinken en werkt samen met Thea aan een briljant boek dat alle kans heeft om het boek van Hedda’s echtgenoot te overtreffen. En daarmee dreigt hij ook de academische positie waar Tesman op loert, te gaan innemen.

Hedda is jaloers op de invloed die Thea op Lövborg heeft. Het confronteert haar met haar eigen geestelijke armoede. Ze probeert Lövborg tot een drankje te verleiden. Hij weigert, maar komt later terecht in een wild feest met Tesman en rechter Brack en begint alsnog weer te drinken. Terwijl hij beschonken naar huis loopt, laat Lövborg zijn manuscript in de goot vallen. Daar wordt het door Tesman gevonden, die het aan Lövborg terug wil geven. De gebroken Lövborg bekent aan Hedda dat hij het manuscript is verloren en zelfmoord wil plegen. Hedda verzwijgt dat ze het manuscript in huis heeft en geeft hem in plaats daarvan een van haar pistolen. Na zijn vertrek verbrandt ze het manuscript. Tesman is geschokt door deze daad, maar vergeeft haar als ze zegt dat ze dit vanwege het hoogleraarschap heeft gedaan.

Lövborg doet een zelfmoordpoging en schiet zichzelf in de buik. Tesman is teleurgesteld dat Lövborgs meesterwerk nooit zal verschijnen en begint het boek samen met Thea te reconstrueren. Hedda is er ondertussen van overtuigd dat zij schuldig is aan de zelfmoord van Lövborg. Brack vertelt haar dat hij zichzelf in het bordeel heeft doodgeschoten met het pistool van Hedda. Dit maakt haar positie kwetsbaar als de politie hier achterkomt. Brack zegt haar te zullen zwijgen, in ruil voor seksuele wederdiensten. Hedda kan dit niet verdragen, verlaat de kamer en schiet zichzelf neer.

Overzichten

Overzicht voorstellingen die op dit werk zijn gebaseerd:

Titel Producent Premièreseizoen Regisseur Premièrelocatie
Hedda Gabler Gezelschap van Tivoli Schouwburg 1890/1891 Tivoli Schouwburg, Rotterdam
Hedda Gabler Nederlandsche Tooneelisten 1886-1900 1890/1891 Théâtre Tivoli, Nes, Amsterdam
Hedda Gabler Bigot Poolman en Blaaser Kreukniet 1890/1891 Henri van Kuyk Salon des Variétés, Amstelstraat, Amsterdam
Hedda Gabler Koninklijke Vereeniging Het Nederlandsch Tooneel (K.V.H.N.T.) 1900/1901 Louis Chrispijn sr. Stadsschouwburg, Amsterdam (1894)
Hedda Gabler Die Haghespelers (1913-1917) 1913/1914 Eduard Verkade
Hedda Gabler N.V. Het Rotterdamsch Tooneel 1917/1918 Theater Verkade, 's-Gravenhage
Hedda Gabler N.V. Vereenigd Rotterdamsch-Hofstad Tooneel 1923/1924 Louis Chrispijn sr.
Hedda Gabler NV Het Nieuw Rotterdamsch Tooneel (1925-1929) 1927/1928 Alida Tartaud Schouwburg Kunstmin, Dordrecht
Hedda Gabler Vereenigd Tooneel 1929/1930 Eduard Verkade Stadsschouwburg, Amsterdam (1894)
Hedda Gabler N.V. Het Amsterdamsch Tooneel 1930/1931 Eduard Verkade Hollandsche Schouwburg, Amsterdam
Hedda Gabler Gelegenheidscombinaties 1930/1931 Groote Schouwburg, Rotterdam
Hedda Gabler Lyric Theatre Hammersmith 1954/1955 Peter Ashmore Koninklijke Schouwburg, 's-Gravenhage
Hedda Gabler Nieuw Nederlands Toneelgezelschap 1957/1958 Ettore Cella Twentse Schouwburg, Enschede
Hedda Gabler De Nederlandse Comedie 1965/1966 Bob de Lange Stadsschouwburg, Amsterdam (1894)
Hedda Gabler Zuidelijk Toneel Globe 1972/1973 Hans Croiset Stadsschouwburg, 's-Hertogenbosch
Hedda Gabler Onafhankelijk Toneel 1976/1977 Theater Lantaren / Venster, Rotterdam
Hedda Gabler De Haagsche Comedie 1977/1978 Kees Coolen Koninklijke Schouwburg, 's-Gravenhage
Hedda Gabler Ro Theater 1981/1982 Karst Woudstra Piccolo Theater, Rotterdam
Scenes uit Hedda Gabler Universiteitstheater (Amsterdam) 1984/1985 Universiteitstheater, Amsterdam
Hedda Gabler Theatergroep Piek 1984/1985 Frans Strijards Theatercafé De Bastaard, Utrecht
Hedda Gabler Fun Theater 1984/1985 Paul Sprenger Ostadetheater, Amsterdam
Hedda Gabler Polona Produkties BV 1987/1988 Dirk Buyse Schouwburg Het Park, Hoorn (1969-2004)
Hedda Gabler Toneelgroep Amsterdam 1989/1990 Marcelle Meuleman Theater Bellevue, Amsterdam
Hedda Gabler Art & Pro 1989/1990 Frans Strijards Frascati, Amsterdam
Hedda Gabler Het Nationale Toneel 1994/1995 Ger Thijs Koninklijke Schouwburg, 's-Gravenhage
Hedda Gabler Theaterschool 1995/1996 Jeroen Croes Theater Bellevue, Amsterdam
Hedda Gabler Theatergroep Carrousel 1997/1998 Matin van Veldhuizen Toneelschuur, Haarlem
Hedda Gabler De Theatercompagnie 2002/2003 Theu Boermans Stadsschouwburg, Amsterdam (1894)
Hedda Gabler Toneelgroep Amsterdam 2005/2006 Ivo van Hove Stadsschouwburg, Amsterdam (1894)
Hedda Gabler Het Nationale Toneel 2008/2009 Susanne Kennedy Op locatie
Hedda Gabler Toneelhuis 2015/2016 Bart Meuleman Stadsschouwburg, Amsterdam (1894)
Hedda Gabler Theater Utrecht 2016/2017 Thibaud Delpeut, Espen Hjort Stadsschouwburg, Utrecht
Hedda Gabler Mooi weer & zo 2019/2020 Eva Lemaire Op locatie


Geliefde rol

De hoofdrol Hedda Gabler wordt beschouwd als een van de grootste vrouwelijke dramatische rollen in het theater en wordt dan ook wel als tegenhanger van Hamlet beschouwd.

Bronnen