Protesttheater - Medianeuroze (1980)
- In Argentinië verdwijnen dagelijks mensen
- Wilt u de gekke moeders van de Plaza de Mayo helpen om een antwoord te krijgen op hun vraag:
- Waar zijn onze mannen?
- Waar zijn onze kinderen?
- Stort dan bijdrage op Giro nr. 911400
- t.n.v. Comité Saam Amsterdam [1]
- In Argentinië verdwijnen dagelijks mensen
Het bovenstaande citaat komt uit het programmaboekje van voorstelling Medianeuroze, waarin theatermaker Natascha Emanuels en haar Vrouwencabaret het publiek vragen om de Dwaze Moeders te steunen. In haar voorstelling behandeld Natascha Emanuels met haar vrouwencabaret verschillende onderwerpen rondom de vrouw, zoals vrouwenemancipatie, vrouwelijke homoseksualiteit en het moederschap.
Natascha Emanuels
Na de dansacademie vertrok Natascha Emanuels naar Parijs en Londen.[2] Haar terugkomst op het Nederlandse podium kon niemand ontgaan. Met haar rol als Madame Cuba in de in de opera Reconstructie (1969) haalde ze de krantenkoppen. Met deze tekstloze rol werd Emanuels namelijk de eerste naakte vrouw op het Nederlandse podium.[3] Na haar deelname aan de producties Hair (1970) en Oh Calcutta (1971) laat Emanuels weten zich graag aan te sluiten bij taboedoorbrekende projecten.[4] Tijdens de vrouwendemonstraties in New York van 1971 wordt bij Emanuels het zaadje geplant om een vrouwencabaret op te richten.[5] Uiteindelijk richt Emanuels in 1972 Het Vrouwencabaret op. Dit geeft haar de mogelijkheid om vanuit haar eigen feministische idealen taboedoorbrekende voorstellingen te maken. In haar voorstellingen werd de positie van de vrouw en het commentaar daarop vanuit een humoristische wijze benaderd.
De inhoud van de voorstelling
Naast de eerdergenoemde thema’s is het belangrijkste thema van Medianeuroze de rol van de media (en dan vooral de reclames) die het opgelegde gedragspatroon voor vrouwen in stand houden. Met satirische sketches laten de vrouwen op het podium zien dat de reclamemakers de vrouw het liefst zo dom en lief mogelijk afbeelden. De vrouwen zijn er voor hun gezin met als een van de doelen allemaal nieuwe consumentjes op de wereld te zetten. Maar hier moet volgens het vrouwencabaret verandering in komen: “Dat pikken wij niet lieve zusters, wij willen die welvaart niet, wij willen welzijn.”[6]
In zijn recensie in de Haagsche Courant vergelijkt Jaap Koopmans de oproep op steunbetuiging voor de vrouwen in Argentinië met de actie Bloed aan de paal van Freek de Jonge en Bram Vermeulen. Die actie bestond uit een reeks voorstellingen waarbij Freek en Bram actievoerden tegen de deelnamen van het Nederlands elftal aan het Wereldkampioenschap voetbal in Argentinië. Koopmans schrijft dat het vrouwencabaret het onderwerp niet zo striemend aanpakt als Bram en Freek, maar gebruik maakt van een meer onderwijzende insteek.[7]
Overigens wordt het bespreken van dit onderwerp niet door iedereen gewaardeerd. In haar artikel in De Tijd laat Helen Knopper duidelijk weten dat het behandelen van dit onderwerp tussen alle grappen door totaal niet passend is: “Grote zaken op een cabaretavond (vol platte jeut en jolijt) even aan te tippen, acht ik zo benedenmaats dat ik daar geen goed woord voor over heb.”[8]
Ontvangst Medianeuroze
Zoals hierboven ook al benoemd wordt, draait de voorstelling Medianeuroze om de rol van de media op het in stand houden van gedragspatronen voor de vrouw. Met haar eerdere uitspraak om taboedoorbrekende projecten te doen, verwacht je een kritisch harde voorstelling. Uit de recensies blijkt in dit geval echter het tegendeel. Volgens Dirkje Houtman worden de onderwerpen niet hard genoeg aangesneden, wat het lastig maakt om de kritische noot uit de voorstelling te halen:
- "Met de overbekende schalkse knipoog wordt getracht de sluier van het traditionele vrouwenbeeld af te trekken en dat blijkt, want mij betreft, niet te werken. Want de aangesneden onderwerpen zijn bekend, de manier waarop ze aangesneden worden moet het effect sorteren. In Medianeuroze gebeurt dat te aardig, te fatsoenlijk. Het mist de genadeloze nekslag waarmee een aanklacht je pijnlijk treft."[9]
Het ontbreken van die hardheid in het uiten van kritiek is volgens Hanny Alkema echter geen probleem:
- "Al lijkt het voorgaande op die conclusie aan te sturen, een slecht programma is Medianeuroze toch niet. Het is niet bepaald opwindend, maar binnen de eigen grenzen best aardig: geen verhelderend satirisch cabaret, maar ontspannend grinnikend om dat rare wereldje dat alsmaar poogt de vrouw als een dom, lief en het liefst aantrekkelijk wezentje te benaderen."[10]
Deze blog is een onderdeel van het onderzoek dat student theaterwetenschap Annabelle Kamphuis deed naar protesttheater. Zie ook de andere blogs:
- Protesttheater - Land te koop (1973)
- Protesttheater - Bloed aan de paal (1978)
- Protesttheater - Srebrenica! (1996)
Bronnen
- ↑ Programmaboekje van de voorstelling Medianeuroze uit de collectie van het TIN
- ↑ Loek Zonneveld, “Natascha Emanuels (1939-2018) – voor niemand bang,” Theaterkrant, 6 september 2018, geraadpleegd 26 april 2022.
- ↑ Henk van Gelder, “Natascha Emanuels was een leuke, rare spring-in-het veld,” NRC, 25 mei 2018, geraadpleegd 26 april 2022.
- ↑ Ibid.
- ↑ Loek Zonneveld, “Natascha Emanuels (1939-2018) – voor niemand bang,” Theaterkrant, 6 september 2018, geraadpleegd 26 april 2022.
- ↑ Robert van de Weetering, Vaderland, 14 januari 1980.
- ↑ Jaap Koopmans, Haagsche Courant, 11 januari 1980.
- ↑ Helen Knopper, De Tijd, 4 april 1980, 32.
- ↑ Dirkje Houtman, “Vrouwencabaret mist genadeloze nekslag,” Trouw, 12 januari 1980.
- ↑ Hanny Alkema, “Cabaret van Emanuels te kleinschalig,” NRC Handelsblad, 11 januari 1980, 6.