Wim Sonneveld: Biografie - Liefde voor Frankrijk
Eenlevenlangtheater Wim Sonneveld:
- Homepage Eenlevenlangtheater Wim Sonneveld
- Biografie
- Repertoire
- Archief Wim Sonneveld
- Audio
- Video
- Volgens Wim Sonneveld
- Volgens anderen
- Colofon
Liefde voor Frankrijk
In 1936 bezoekt Wim Sonneveld voor de eerste keer, samen met zijn vriend Huub Janssen, la douce France. Hij wordt er gegrepen door de cultuur, de taal, het savoir vivre van de Fransen. In de jaren dertig treedt hij regelmatig in Parijs op. Begin jaren vijftig ontstaat het idee om een huisje in Frankrijk te kopen. In een brief uit mei 1959 schrijft hij:
'Frankrijk is echt het mooiste en afwisselendste land ter wereld, geloof ik. Vooral natuurlijk omdat er zoveel te zien is en omdat de natuur zo mooi is en omdat de meeste en de beste Fransen buiten Parijs wonen. Men is over het algemeen zeer vriendelijk en beleefd en hartelijk. Ik vind Cagnes toch wel erg, erg leuk en als je hier een huis met een tuin zou kunnen vinden...' (geciteerd uit: Wim Sonneveld. Zeg maar ja tegen het leven, Han Peekel (Baarn 2005)
Een maand later gaat die droom in vervulling:
'Ik heb zo goed als zeker een huis gekocht. Het is het mooiste wat je je kunt voorstellen: een oude bergerie uit 1578 met muren van 60 cm dik. Het is net een klein klooster, zo ziet het eruit, prachtig gelegen in Rochefort Notre Dame, 9 kilometer van Cagnes, in het gezondste klimaat van de Côte, op 200 meter hoogte, met erachter een groot bos en ervoor een 3 hectare groot weiland met honderd jaar oude olijfbomen.' (geciteerd uit: Wim Sonneveld. Zeg maar ja tegen het leven, Han Peekel (Baarn 2005)
De bergerie was een oude schaapskooi, en bestond feitelijk uit niet meer dan een paar muren en een dak. Er was geen water, gas of elektriciteit. Sonneveld vond het niet erg: 'Ik kan me goed behelpen. Ik vind het gewoon fijn te knoeien met een pomp en met kaarslicht.' (geciteerd uit: Wim Sonneveld. Zeg maar ja tegen het leven, Han Peekel (Baarn 2005). Hij bracht er zijn vakanties door en na vijf jaar verbouwen en klussen was zijn droomhuis eindelijk klaar, al was dat niet zonder tegenslag gegaan:
'Voor die waterleiding moest een geul gegraven worden van pakweg tweehonderd meter. Ik had toen een paar loslopende Algerijnen voor dit karweitje aan het werk gezet. Toen die klaar waren bleek dat ze alle harde en stenen gedeelten gemeden hadden. In ieder geval was het resultaat zo dat geen loodgieter er iets mee beginnen kon. Natuurlijk was dat mijn schuld, had ik maar kundiger mensen moeten inhuren. Je moet vooral luisteren naar de mensen die al lang in de streek wonen. Die stuurden mij een man die wist hoe je zo'n gleuf moet aanleggen. Hij had een ketting met een heleboel kleine explosiefjes, die hij zorgvuldig in de grond stopte. Een druk op de knop, een luide knal en de geul voor de waterleiding was klaar.'
Wanneer Sonneveld in 1960 zijn eigen cabaret opheft, komt hij in dienst van de producenten van de musical My Fair Lady, waarin hij gedurende bijna anderhalf jaar de rol van Henry Higgings speelt. Hij heeft geen last meer van alle dagelijkse beslommeringen die hij als leider van het Sonneveldcabaret jarenlang op zich moest nemen. Het levert hem tijd op om een aantal nieuwe activiteiten te ontplooien. Hij volgt een landbouwcursus om daarna in Frankrijk als wijnboer aan de slag te gaan; ook begint hij aantekeningen te maken voor een (nooit gepubliceerde) autobiografie, getiteld: Sonneveld, mevrouw!; verder regisseert hij jong cabarettalent, reikt hij Edisons uit, speelt toneel en ontwikkelt twee televisieshows.
Op 25 juli 1965 vindt de vijfhonderdste voorstelling van de one-man-show Een avond met Wim Sonneveld plaats. Het publiek wordt niet alleen getrakteerd op de voorstelling, maar ook op een halve liter wijn, afkomstig uit de eigen wijngaard van Wim Sonneveld in Roquefort les Pins.
Na zo’n tien jaar gebivakkeerd te hebben in De Bergerie, besluit Sonneveld het Franse Roquefort les Pins te verlaten. Een belangrijke reden om tot deze beslissing te komen is het feit geweest dat zijn huis een toeristische attractie was geworden voor Nederlanders die op vakantie waren in Frankrijk:
'Als het slecht weer was, kwamen de mensen in drommen in auto's langs om te kijken. Soms met bussen vol kwam men langs mijn boerderij rijden, ze stopten vaak en kwamen naar buiten, hingen over het hek en maakten schaamteloos foto's van het huis.' (geciteerd uit: Wim Sonneveld. Zeg maar ja tegen het leven, Han Peekel (Baarn 2005).
In Vence laat hij het door architect Ooijevaar ontworpen La Casamata bouwen en het adres houdt hij zoveel mogelijk geheim. Sonneveld verkoopt zijn huis in Amsterdam en vestigt zich definitief in Frankrijk. Als hij in Nederland is, vindt hij een onderkomen bij zijn vriend Friso Wiegersma in diens nieuwe huis in de P.C. Hooftstraat of logeert hij in een hotel.
Voor- en achterzijde van een ansichtkaart van Wim Sonneveld vanuit Vence aan Wim Kan, z.j. Collectie TIN.
'De voornaamste reden waarom ik een huis in Frankrijk heb, is dat ik daar vrij ben. Niemand kent me daar. Het kan ze niet schelen wie of wat ik ben. Bij de kruidenier groet iedereen iedereen. En dat is het. Als ik het in Nederland zou wagen om naar de kruidenier te gaan zouden ze me met holle ogen aankijken en zodra ik mijn hielen had gelicht zou de ene mevrouw zeggen: "Wat stelt hij zich aan" en een andere mevrouw zou zeggen: "Wat is hij eenvoudig". Maar ik stel me niet aan en ben ook niet eenvoudig.' (geciteerd uit: Wim Sonneveld. Zeg maar ja tegen het leven, Han Peekel (Baarn 2005).
Voor- en achterzijde van een ansichtkaart van Wim Sonneveld vanuit Vence naar Wim Kan, 1972. Collectie TIN.
Na de slechte ontvangst van zijn film Op de Hollandse toer in 1973 merken intimi dat Sonneveld bijzonder mistroostig is door de negatieve reacties op de film en dat hij rusteloos op zoek is naar hoe en wat in het leven. Hij maakt verschillende plannen voor de toekomst, waarin voor theater nauwelijks tot geen ruimte meer is. Aan Huub Janssen liet hij al op 12 januari 1972 per brief weten dat hij nooit meer ‘avond aan avond’ het toneel op wil: Een volgende show wil ik op wide screen-film opnemen en vertonen met Pasen 1973 in alle steden van Nederland tegelijk. Piet Meerburg, die ik vandaag daarover sprak, was zeer enthousiast. Hij belde met een paar mensen, en het was direct voor elkaar. Een Engelse regisseur en in kleuren. Dan hoef ik maar een maand op te nemen en vang dan meteen de recettes van vijfhonderd voorstellingen tegelijk. De condities en allerlei zaken en moeilijkheden moeten nog overwonnen worden.
In die periode ontwikkelt Sonneveld het idee om in Juan les Pins, een dorpje aan de kust vlak bij het Franse Vence waar hij zijn huis heeft, een hotel voor vrienden en kennissen te beginnen. Jean Pierre, een Franse vriend, moet de leiding van dat hotel op zich gaan nemen. Ondanks het debacle van Op de Hollandse Toer laat Sonneveld het idee om te filmen niet varen. Ook vat hij het plan op om in het Holland Festival, onder de naam Willem Sonneveld, een chansonprogramma te brengen met begeleiding van het Concertgebouworkest. En hij spreekt af om voor de KRO een serie muzikale televisieprogramma’s te maken, waarin hij telkens een internationale gast van allure ontvangt, zoals Nana Mouskouri of Marcel Amont.
Op 17 februari 1974 komt Sonneveld vanuit Frankrijk in Nederland aan voor nader overleg met de KRO over de muzikale televisieserie. Op dezelfde dag neemt hij bij wijze van proef een verhaal op dat Huub Janssen, tijdens een gezamenlijke vakantie in Mexico in december 1973, heeft geschreven. De bedoeling is dat de KRO op basis van de opname van ‘De kleine madonna van Zapopan’ besluit om meer verhalen van Janssen op de radio voor te laten dragen door Sonneveld. Het zal zover niet komen, drie dagen later krijgt Sonneveld een hartaanval in zijn auto. Ruim twee weken later overlijdt hij aan de gevolgen van een tweede hartinfarct in een ziekenhuis in Amsterdam, zonder nog naar zijn geliefde Frankrijk te hebben kunnen terugkeren.
bron: Wim Sonneveld. De parel van het cabaret, Hilde Scholten (Terra Lannoo 2006)