Ramses Shaffy: Biografie - Cannes

Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken

Logo eenlevenlangtheater2.jpg


Ramses Shaffy, begin jaren zestig. Foto: Godfried de Groot. Collectie TIN.


Eenlevenlangtheater Ramses Shaffy:


Biografie Ramses Shaffy: Cannes

Ramses Shaffy in Zuid-Frankrijk. Herkomst: Privécollectie.

Op 29 augustus 1933 beviel de Pools-Russische Therèsa Wzsocka in het Hôpital Americain in Neuilly-sur-Seine, een voorstad van Parijs, van haar zoon Ramses Shaffy. De vader van de kleine Ramses, Ramses Shaffy Bey, was een Egyptische diplomaat. Of hij bij de bevalling aanwezig was, is niet bekend. Misschien waren Therèsa en hij op dat moment al uit elkaar. Verschillende versies over hun relatie doen de ronde. Ramses schrijft over zijn moeder: "Op hun trouwdag liep ze de deur uit, als een matroos die even een pakje sigaretten gaat kopen en ze is nooit meer teruggekomen. Het klinkt krankzinnig dat zo iemand dat doet. En het was natuurlijk ook heel wreed. Maar ze zei: 'Ik moest dat doen! Ik heb ontzettend veel van deze man gehouden, je bent helemaal uit liefde geboren. Maar als ik als diplomatenvrouw naast hem verder had moeten leven, dat was alleen maar een catastrofe geworden.'" (geciteerd uit: Jij ben mij zo lief van Ramses Shaffy en Sylvester Hoogmoed, Gent 2009)

Ramses Shaffy zou zijn vader voor het eerst zien op zijn vijftigste, wanneer zijn vader al 93 is. Tot die tijd dacht hij dat zijn vader allang was overleden. Na een telefoontje van de Egyptische ambassade sprong hij op de trein om zijn vader in Parijs voor het eerst te ontmoeten. "Daar stond hij, aan het einde van een lange gang. Hij kwam als een speer naar me toe en zei: 'Het is alsof ik uw ogen heb, alsof ik uw handen heb. Het is alsof u mij bent.' " (uit: Jij ben mij zo lief van Ramses Shaffy en Sylvester Hoogmoed) Een jaar later overleed Shaffy Sr.

Kort na Ramses' geboorte neemt zijn moeder hem mee naar Cannes. Ze wonen in een luxe hotel aan de Boulevard de la Croisette, met uitzicht op de Middellandse Zee. Therèsa was een vrijgevochten, onafhankelijke vrouw die haar jonge zoon volkomen vrij liet. "Als klein jongetje ging ik met mijn bootjes en ander speeltuig 's morgens heel erg vroeg in mijn eentje naar het strand. Daar zat mijn vriend, een oude man met maar één been. Dan hadden wij een groot gesprek met z'n tweeën en na dat ritueel ging ik op avontuur uit." (uit: Jij ben mij zo lief van Ramses Shaffy en Sylvester Hoogmoed) Tussen de middag at hij thuis bij zijn moeder, waarna hij 's middags weer over het strand en de boulevard zwierf, het liefst in zijn zilverkleurige Rolls Royce trapauto. Toen al ontroerde hij mensen met zijn liedjes: als vierjarige stond hij op tafeltjes in de horecagelegenheden aan de Croisette om voor de badgasten Russische kinderliedjes te zingen die zijn moeder hem 's avonds thuis had geleerd.

Ramses Shaffy, ca. 6 jaar oud, in Leiden. Collectie: Mariëtte Landheer.

Therèsa was behalve vrijgevochten en onafhankelijk ook een fantaste. Ze vertelde dat ze een Romanov was, dochter van de Russische tsaar, die de Russische Revolutie had overleefd. Zij was degene die recht had op de kroonjuwelen van de Romanov-familie die in Londen werden bewaard. Met dit sprookje wist ze genoeg rijke mannen aan zich te binden die zolang, tot de erfenis geïncasseerd kon worden, haar verblijf in Cannes wilden bekostigen. Als kind genoot de kleine Shaffy van de tijd in Cannes en de vrijheid waarmee zijn moeder hem vertrouwde. Zijn liefde voor de zee ontstond in deze tijd, het strand was hun achtertuin en de zonsondergangen een vertrouwd beeld voor het slapen gaan. "Altijd als ik aan zee ben, dan denk ik weer aan die tijd." (Geciteerd uit: Ramses Shaffy. Naakt in de orkaan van Bas Steman, Naarden 2003) Wanneer Therèsa zelf, op rekening, in de hotelbar een drankje dronk wist ze vaak niet waar haar zoon uithing. Maar zolang hij wel in het hotel kwam eten, maakte ze zich weinig zorgen. Ze was muzikaal en speelde prachtig piano. Haar koosnaam voor Ramses was Didi en haar liefde voor muziek bracht ze met haar pianospel en heldere zangstem op hem over.

Het sprookje duurde voort tot Ramses vijf jaar oud was. Therèsa werd ziek, waarschijnlijk TBC, en kon niet meer voor haar zoon zorgen. De beste optie die ze zag was om hem naar haar zus, die in Nederland woonde, te sturen. "Ik begreep toen niet waarom dat was. Ik zag haar staan op het station, badend in tranen en ik begreep het niet, het werd me niet uitgelegd." (uit: Jij ben mij zo lief van Ramses Shaffy en Sylvester Hoogmoed) Of zijn moeder hem zelf naar Nederland heeft gebracht, of zijn tante hem in Cannes heeft opgehaald of dat zijn moeder haar vijfjarige zoon in zijn eentje op de trein naar Utrecht heeft gezet is niet meer te achterhalen. Feit is dat zijn moeder de zorg voor hem uit handen gaf. Later schreef Shaffy er het liedje "De trein naar het noorden" over.

Voor het vervolg, zie Ramses Shaffy: Biografie - Leiden