Park en Concertgebouw Tivoli, Utrecht
| Naam | Park en Concertgebouw Tivoli, Utrecht |
|---|---|
| Plaats | Utrecht |
| Type | Theatergebouw |
| Openingsdatum | 2 oktober 1871 |
Tivoli in Utrecht: Theater voor gevarieerd vermaak
In 1871 werd aan de Wittenvrouwensingel in Utrecht een 'Concert-, casino-en vauxhallgebouw' met park gebouwd, naar ontwerp van architect N.J. Kamperdijk in opdracht van A.J.Abspoel. Het werd geopend op 2 oktober 1871.
Er vonden nadien enkele ingrijpende verbouwingen plaats: de verplaatsing van de ingang naar Kruisstraat, de aanbouw van een koffiekamer (1883), de sloop van houten gebouwen in park (1929), een grote uitbreiding in 1931-1932 met foyer, filmkamer, bestuurskamer, kleedkamers, een tweede entree met ruime hal en de veranda die bij de zaal werd getrokken. Er waren 1600 zitplaatsen in de zaal en op de galerij 1120. Bij plaatsing van tafels 1200. Het lijsttoneel had een opening van 9 meter breed. Hoogte onbekend. Het toneel zelf was 15 meter breed, 9 meter diep en 8 meter. Er werd breed geprogrammeerd, inclusief concerten. Het laatste openluchtconcert vond plaats op 11 juni 1929, het laatste concert in het gebouw op 8 juni 1955.
Onder beheer van A.J. Abspoel bood Tivoli het meest gevarieerde vermaak in Utrecht. Het hield het midden tussen dat in de Schouwburg en het Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen (zie aldaar) en in de koffiehuizen. In 1880 kwam het gebouw in handen van de speciaal opgerichte N.V. Maatschappij tot Exploitatie van Park Tivoli. In 1883 werd de sociëteit geheel aan het gebouw gekoppeld, en heette voortaan: Sociëteit Tivoli. De ingang van het park lag aan de Wittevrouwensingel en werd geflankeerd door twee pilaren van drie meter hoog met daarop stenen beelden van liggende leeuwen.
Het park was een grote publiekstrekker en de N.V. floreerde totdat zij na de eeuwwisseling te kampen kreeg met concurrentie. Ook de slechte economische situatie gaf problemen. Toen eind jaren twintig van de vorige eeuw een restauratie van het gebouw gefinancierd moest worden was dit alleen mogelijk door verkoop van het sociëteitsgebouw en het hele park aan een bouwondernemer. Dat leidde in 1929 tot de sloop van het park, inclusief het societeitsgebouw. Commentaar in een krant: 'Zie zoo - ook die attractie van Utrecht is opgerold!. Op de plaats van het park kwam een wijk met woonhuizen, winkels en kantoren. De opbrengst van de verkoop bedroeg 342,500 gulden en werd in 1931-1932 besteed aan de restauratie van het Concertgebouw.
Tussen 1944 en de bevrijding lag de exploitatie stil omdat het gebouw door de Duitse bezetter was gevorderd onder meer als 'tussenstop' voor gevangenen op transport naar Duitsland. Na de oorlog kreeg Tivoli weer een belangrijke functie in het Utrechtse culturele leven. Toen in 1950 sluiting dreigde vanwege gebrek aan gelden voor de nodige renovatie kocht de gemeente het gebouw. Rapporten van de architecten F.P.J. Peutz en B. Bijvoet en van de Bouwcommissie van de gemeente in 1954 deed de gemeente besluiten tot nieuwbouw en het gebouw werd in 1956 gesloopt. Om de exploitatie niet te onderbreken kwam er een noodgebouw op het plantsoen Lepelenburg.
Premieres
Zie Category:Premieres Park en Concertgebouw Tivoli, Utrecht
Zie ook Category:Premieres Tivoli, Utrecht
Bronnen
- Productiedatabase
- Theaters in Nederland sinds de zeventiende eeuw, samengesteld door Bob Logger, Eric Alexander, Menso Carpentier Alting, Nico van der Krogt en Nathalie Wevers. Uitgave TheaterInstituut Nederland, 2007