Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken


TucholskyParis1928.jpg


Tucholsky in Parijs (1928)

NaamKurt Tucholsky
PseudoniemKaspar Hauser, Peter Panter, Theobald Tiger, Ignaz Wrobel
Geboortedatum9 januari 1890
Geboorteplaats Berlijn
Overlijdensdatum21 december 1935
Overlijdensplaats Göteborg
BeroepJournalist, Auteur
DisciplineToneel

Er is nog geen biografie beschikbaar voor Kurt Tucholsky. Klik hier om de tekst toe te voegen (je moet hiervoor ingelogd zijn; je kunt je hier hier registreren).
Let op: mogelijk staat er verder op de pagina (onder het carrièreoverzicht) al wel een biografietekst; deze tekst kan dan door middel van eenvoudig “knippen en plakken” in het veld "biografie" worden gezet!

Kurt Tucholsky heeft bijgedragen aan 10 productie(s).

Kurt Tucholsky heeft gewerkt in de volgende functies:


Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Kurt Tucholsky heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:

NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.

Curriculum Vitae Theatrum
Productie Functie Producent Seizoen Premièredatum In regie van
Het vijfde jaargetijde Auteur (schrijver libretto, scenario) De Haagsche Comedie 1971/1972 4 april 1972
Inter-Few Auteur (schrijver libretto, scenario) Stichting Theaterinitiatieven De Bastaard 1975/1976 17 oktober 1975 Robert Borremans
Tussen gisteren en morgen Auteur (schrijver libretto, scenario) Klein Muziektheater 1978/1979 22 september 1978 Annemarie Prins
Tucholsky Auteur (schrijver libretto, scenario) De Zwarte Komedie 1987/1988 15 januari 1988 Bert Verhoye, Herwig Hensen
Dood, liefde en andere ongemakken Auteur (schrijver libretto, scenario) Stichting Theatergroep De Zwarte Hand 1987/1988 24 juni 1988 Pieter Loef
Dood, liefde en andere ongemakken Auteur (schrijver libretto, scenario) Stichting Theatergroep De Zwarte, Hand 24 juni 1988 Pieter Loef
Gaan we wéér rustig slapen? Auteur (schrijver libretto, scenario) Dorine van der Klei 1994/1995 14 januari 1995
Wein, Weiber und Gesang Auteur (schrijver libretto, scenario) Theaterbureau Schmid & Asian Performing Arts 1996/1997 24 april 1996
Interbellum - Es wechseln die Zeiten Liedteksten Theatergroep De Gebroeders Flint 2012/2013 19 april 2013
Het Romantisch Interbellum of de roepstem van ’n Lederhose Liedteksten Theatergroep De Gebroeders Flint 2014/2015 28 maart 2015 Wim Meuwissen
Gisela May zingt liederen van Bertolt Brecht, Jacques Brel en Ondertitel 1990/1991 22 november 1990


1890

Kurt Tucholsky (Berlijn, 9 januari 1890 - Göteborg, 21 december 1935) was een Duits schrijver, columnist en journalist tijdens het interbellum. Omdat hij zoveel schreef, gebruikte hij bijna altijd pseudoniemen, zoals Kaspar Hauser, Peter Panter, Theobald Tiger en Ignaz Wrobel.

Tucholsky's collega-schrijver Erich Kästner typeerde hem ooit als een kleine dikke Berlijner die met zijn schrijfmachine een catastrofe wilde voorkomen.

Karakterisering van het werk

Tucholsky wordt gerekend tot de geestigste en belangrijkste publicisten uit de Republiek van Weimar. Behalve heel veel columnachtige stukken, recensies en journalistieke verslagen, publiceerde hij enkele novellen, vele liedteksten en gedichten. Nederlandse auteurs als Annie M.G. Schmidt, Karel van het Reve en Simon Carmiggelt hebben hun schatplichtigheid betuigd aan het werk van Tucholsky.

In zijn werk toonde Tucholsky zich een democraat, een pacifist en een fel tegenstander van het nationaalsocialisme. Al vanaf 1924 leefde hij min of meer permanent in het buitenland - eerst in Parijs en later in Zweden. In het laatste land kwam hij in 1935 om het leven na het innemen van een grote hoeveelheid slaappillen; algemeen wordt aangenomen dat het hier gaat om zelfmoord, al wordt dit door zijn biograaf Michael Hepp in twijfel getrokken: volgens Hepp zou het ook om een ongeluk hebben kunnen gaan. In ieder geval leek Tucholsky de laatste jaren van zijn leven uitgeschreven; het enige werk dat van hem bekend is uit deze jaren, zijn enkele (hartverscheurende) brieven.

Schets van het leven

Berlin plaque K Tucholsky.jpg
Kurt Tucholsky op een Duitse postzegel van 80 Pfennig

Tucholsky werd in 1890 in Berlijn geboren als oudste zoon van de joodse bankier Alex Tucholsky en diens nichtje Doris Tucholsky. Hij studeerde rechten in Berlijn en Genève, maar begon zich al tijdens zijn studie meer te interesseren voor de literatuur. Zo geldt Tucholsky als een van de eersten die het werk van Franz Kafka ontdekten. Zelf had hij succes met zijn eerste eigen literaire pogingen, zoals Rheinsberg – ein Bilderbuch für Verliebte ('Rheinsberg. Een plaatjesboek voor verliefden', 1912).

Tijdens de eerste jaren van de Eerste Wereldoorlog werd Tucholsky - die inmiddels gepromoveerd was - ingezet als soldaat aan het oostfront. Deze ervaring heeft een onuitwisbare indruk op de jonge schrijver gemaakt en overtuigde hem voorgoed van het pacifisme en het antimilitarisme.

Na de oorlog begon een uiterst creatieve periode in Tucholsky's leven, waarin hij soms enkele tientallen artikelen in een week schreef, onder andere voor de tijdschriften Ulk en Die Weltbühne. Hij gebruikte hiervoor allerlei pseudoniemen, die gaandeweg afsplitsingen werden van Tucholsky's eigen persoonlijkheid: ze hadden een eigen stem en traden soms zelfs met elkaar in discussie.

De jaren twintig waren roerige jaren in Tucholsky's privéleven. In 1920 trouwde hij met de arts Else Weil, van wie hij in 1924 scheidde. In datzelfde jaar trouwde hij met Mary Gerold, van wie hij in 1933 zou scheiden; met Gerold zou hij echter tot zijn dood in contact blijven en zij zou ook zijn nalatenschap verzorgen. Tijdens beide huwelijken bleef de schrijver naar verluidt zijn vrouw niet erg trouw. Vanaf 1927 had hij een verhouding met de journaliste Lisa Matthias.

In deze periode bracht Tucholsky, net als ooit zijn voorbeeld Heinrich Heine, de meeste tijd in Frankrijk door vanwaaruit hij zijn vaderland bestookte met steeds bitterder wordende pamfletten. Al jaren voordat Hitler aan de macht kwam, schreef Tucholsky: Ze maken zich klaar om het Derde Rijk in te trekken.

In de vroege jaren dertig wordt een proces aangespannen tegen Tucholsky's uitgever Carl von Ossietzky, onder andere vanwege de door Tucholsky geschreven zin Soldaten sind Mörder (Soldaten zijn moordenaars). Dat Tucholsky, die inmiddels in het Zweedse Hindås woonde, toen niet naar Duitsland is gegaan om zijn vriend bij te staan heeft hij zichzelf in de jaren erna zeer kwalijk genomen - al zag hij tegelijkertijd zelf ook in dat een en ander weinig zin zou hebben gehad.

In deze laatste jaren, waarin de relatie met Matthias verbroken was en hij last had van onduidelijke klachten aan de neus, publiceerde Tucholsky niets meer. Wel schreef hij nog vele brieven, die vanaf de jaren zestig in Duitsland zijn uitgegeven. Bekend zijn onder andere de brieven aan de Zürichse arts Hedwig Müller, de zogenoemde Q-dagboeken. In een van zijn laatste brieven richtte hij zich echter weer tot zijn ex-vrouw Mary Gerold, over zichzelf schrijvend in de derde persoon enkelvoud:

"Hat einen Goldklumpen in der Hand gehabt und sich nach Rechenpfennigen gebückt; hat nicht verstanden und hat Dummheiten gemacht, hat zwar nicht verraten, aber betrogen, und hat nicht verstanden."
"Had een goudklomp in zijn hand en bukte zich om centjes te pakken; snapte niet en maakte domme fouten, verraadde niet, maar bedroog, en snapte niet."

Film

TV

Overig

Trivia

Externe Links

Bronnen