Kitty Courbois: Biografie - Toneelgroep Amsterdam

Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken

Logo eenlevenlangtheater2.jpg

Kitty Courbois. Fotograaf onbekend. Herkomst: Privécollectie.

Eenlevenlangtheater Kitty Courbois:


Toneelgroep Amsterdam

"Ik voel me er op m'n plek. Er loopt daar verschrikkelijk veel talent rond, en ja, Gerardjan is natuurlijk een schat. We hadden eens een keer samen wat gedaan voor de VPRO en dat was hem blijkbaar wel bevallen. Hij belde me op en zei: 'Jij komt nu bij Toneelgroep Amsterdam'. Hij vroeg me niet, hij beval het me. Dat vond ik wel origineel en ik heb het gedaan. Rijnders is een beetje ondoorgrondelijke man. Mensen verslijten hem voor arrogant, maar in wezen is hij heel verlegen." (Het Parool 19 september 1992)

Sinds de oprichting van het gezelschap in 1987 is Kitty Courbois verbonden aan Toneelgroep Amsterdam. Bij de groep gaan traditie en vernieuwing hand in hand. De stadsschouwburg aan het Leidseplein in Amsterdam wordt de thuisbasis van het gezelschap, vanuit daar presenteert de groep zich. Toneelgroep Amsterdam komt voort uit de twee stadsgezelschappen Het Publiekstheater en Toneelgroep Centrum. Artistiek leider Gerardjan Rijnders haalde als eerste het experiment uit de marge en plaatste de avant-garde op het ‘eerste podium’ van het land, dat van de Stadsschouwburg.

Toneelgroep Amsterdam ontwikkelt zich tot een stadsgezelschap dat vanaf 2009 de bestaande zaal en de nieuwe Rabozaal van de Stadsschouwburg bespeelt. Het is de uitvalsbasis voor ontmoetingen met kunstenaars uit binnen- en buitenland. Amsterdam als kern van een ‘global village’ waar veranderingen op lokaal en mondiaal niveau het denken over kunst en theater blijven voeden. TA maakt voorstellingen op de huid van de tijd zonder expliciet te reageren op politieke en maatschappelijke ontwikkelingen. Theater als vrijplaats voor de confrontatie met het vreemde: het vreemde in onszelf, in de ander, in de maatschappij. Maar theater moet vooral het feest van de chaos zijn, waar het irrationele en het onlogische gevierd wordt.

Uitgangspunt is en blijft de veelheid aan theatertalen. Toneelgroep Amsterdam brengt herinterpretaties van klassiek repertoire, nieuwe teksten, cross-overs met muziek, design en dans. In een regelmatige samenwerking met andere gezelschappen zoals NT Gent en de Theatercompagnie ontstaan artistieke dwarsverbanden. Naast Ivo van Hove, artistiek directeur sinds 2001, werkt TA met vooraanstaande gastregisseurs uit binnen- en buitenland zoals Johan Simons, Thomas Ostermeier, Krysztof Warlikowski, Christoph Marthaler en Pierre Audi.”

Mooi weer vandaag 179351.jpg Mooi weer vandaag 179353.jpg

Links: Joop Admiraal en Jacques Commandeur. Rechts: Casper Grimbère, Jacques Commandeur, Kitty Courbois, Sigrid Koetse en Joop Admiraal in Mooi weer vandaag, Toneelgroep Amsterdam 1993. Foto's: Annaleen Louwes.

Bij Toneelgroep Amsterdam kreeg Kitty Courbois de kans om allerlei verschillende aspecten van het acteren te verkennen. Zo speelde ze in de montage stukken van Gerardjan Rijnders, als Titus, geen Shakespeare en Count your blessings, maar ook in diens ‘retorica’ onderzoeken als Andromache en Richard III. Ze stond daarnaast ook in bijzondere voorstellingen van Annie M.G. Schmidt, Henrik Ibsen en in Mooi weer vandaag met Sigrid Koetse, Joop Admiraal en Jacques Commandeur. Maar in welk stuk ze ook stond, het acteren bleef een zoektocht. Iets waar Kitty Courbois erg van houdt:

"Toneelspelen geeft mij een waanzinnige energie. Ziek zijn, vermoeidheid, een volle blaas, verdriet, alles vergeet je. Waarom speel ik, waarom doe ik alsof? Dat is de vraag. In de repetitiefase richt ik me ontzettend op de psyche van mijn personage. Ik worstel, ik probeer van alles, doe veel fout. Maar je moet alles gedaan hebben om de eenvoud te vinden.' Tijdens zo’n psychologische zoektocht leer je tevens jezelf beter kennen. (...) Er zijn acteurs die uit zichzelf putten, anderen beginnen aan de buitenkant, met veel pruiken en snorren. Ik ben van de binnenkant. ik maak altijd veel omwegen in het zoeken naar wat ik versimpeld wil hebben. De existentiële interpretatie van een personage in een stuk of van een filmrol houdt me zeer bezig. Terwijl ik ook het liefst samen kijk naar de poppenkast en alleen maar hard ja en nee wil roepen. Theater is uiteindelijk niet zo pretentieus. Je gaat toneelspelen om je te verkleden. En om niet alleen te zijn." (TM, april 2010)

Zoals Kitty Courbois al zei, was ze binnen Toneelgroep Amsterdam met de andere ‘vijftigers’ bezig om de jonge generatie te helpen en op hun gemak te stellen. Zo viel de hiërarchie tussen de generaties steeds meer weg. Rond 2000 begon Kitty Courbois zich ook op haar oude toneelschool in Arnhem bezig te houden met het begeleiden en lesgeven aan de nieuwe lichting theaterstudenten:

Mooi weer vandaag remake 179736.jpg Mooi weer vandaag remake 179731.jpg

Links: Kitty Courbois en Sigrid Koetse. Rechts: Jacques Commandeur en Joop Admiraal in Mooi weer vandaag (remake), Toneelgroep Amsterdam 1999. Foto's: Annaleen Louwes.

"Ik geef tegenwoordig alleen les aan tweedejaars. Doe ik expres. In het eerste jaar word je je bewust van je stem, je gebaren, je motoriek, dat weet ik nog van vroeger. Daar wordt reuze aan je gepeuterd. Alles wat er niet aan je deugt komt er in dat eerste jaar uit. Zelf ging ik gebroken het tweede jaar in. Als ik nu zie hoe die jonge mensen met zichzelf worstelen, ben ik soms tot tranen toe ontroerd. Alles van mezelf zie ik terug. Na mijn eigen eerste jaar hadden ze me zo onzeker gemaakt dat ik werkelijk geen pink meer durfde te bewegen. Tot de grond toe afgebroken voelde ik me. En tegelijkertijd vonden ze me hartstikke goed - moest ik van directeur Groenier weer zonodig een voorbeeld zijn: Kitty, laat eens even zien hoe het moet. Dus probeer ik nu die kinderen wat zekerheid te geven." (TM, april 2010)

Halina Reijn en Kitty Courbois

Na alle jaren bij Toneelgroep Amsterdam krijgt Kitty Courbois in 2010 na een voorstelling van Zomertrilogie namens de gemeente Amsterdam het Ereteken van verdienste uitgereikt. Wethouder van cultuur Carolien Gehrels overhandigt de prijs aan Kitty Courbois. Ze ontvangt de prijs voor haar bijdrage aan het theater en voor haar film- en televisiewerk. Daarnaast ontvangt ze vanwege haar 50-jarig toneeljubileum de Courbois Parel, een initiatief van Toneelgroep Amsterdam en de Amsterdamse Stadsschouwburg. De doorgeefprijs is bedoeld om actrices te eren die succesvol zijn in het theater, maar ook in de film- en televisiewereld. Op 26 februari 2013 gaf Kitty Courbois de Courbois-parel door aan Halina Reijn.


Aan stoppen denkt Kitty Courbois nog niet. Ze is na haar officiële pensioenleeftijd door Toneelgroep Amsterdam gevraagd te blijven – Gerardjan Rijnders zei ook altijd dat Kitty Courbois nooit iets aan plastische chirurgie mocht laten doen, anders had hij geen actrices meer om de oude dames te spelen- , maar ze is ook altijd actief gebleven in de film- en televisiewereld. Zo speelt ze de rol van Jannie in de televisieserie Dokter Tinus en maakt ze eind 2012 de voorstelling Parels van poëzie, waarin ze naar aanleiding van gedichten een tocht door haar leven maakt met het publiek.

Zoals ze zelf ooit zei: “als ik niet speel, gaat het niet goed met me.”