Joop van den Ende: Repertoire - Film

Portret Joop van den Ende. Herkomst: privécollectie.

Eenlevenlangtheater Joop van den Ende:

• Homepage Eenlevenlangtheater Joop van den Ende
• Biografie Joop van den Ende
• Repertoire Joop van den Ende
• Audio
• Video
• Volgens Joop van den Ende
• Volgens anderen
• Colofon

Film

Joop van den Ende produceerde vijf films. Het gebeurde in een tijd dat hij op zoek was naar wat afwisseling in zijn werk. Na het aanvankelijke succes van André's Pretfilm met André van Duin in 1976 volgden nog vier andere films, die beduidend minder opleverden dan Van den Ende had ingeschat. De filmbranche bracht hem uiteindelijk niet het plezier en het financiële rendement waar hij op gehoopt had. Musicalproducties zouden hem dat in de jaren negentig wel brengen.

"Film is precies op tijd bij me gekomen. Ik was aan een verandering toe. Als je jaren hetzelfde doet, moet je proberen te vermijden dat je vastloopt. Ik heb een paar jaar geleden die film rond de hoogtepunten uit André van Duins tv-shows gemaakt, André's Pretfilm. Dat kan ik als een goeie try-out beschouwen wat de hele organisatie en het uitbrengen van een bioscoopfilm betreft. Dat is een reuze succes geworden." (Het Parool, 18 augustus 1979)

Hoewel Spetters en Ik ben Joep Meloen succesvol waren, waren de twee films die daarop volgden dat niet. Na vijf filmproducties hield Van den Ende die tak van sport voor gezien.

André van Duin's Pretfilm - 12 augustus 1976.
Midden jaren zeventig was André van Duin al jarenlang Nederlands meest populaire artiest in het theater en op televisie. Joop van den Ende had als zijn producent al een tijdlang het idee om ook een speelfilm met Van Duin te maken. Voorgangers uit het verleden die de sprong naar het witte doek waagden, Toon Hermans en Wim Sonneveld, hadden daar echter geen succes mee gehad. Daarom maakte Van den Ende geen vaart met het speelfilmidee. Toen in Amerika allerlei compilatiefilms (That's entertainment, The golden years of comedy, The best of Elvis Presley) een enorm succes waren, kwam hij op het idee van André van Duin's Pretfilm, een film van bioscooplengte met een compilatie van Van Duin's meest hilarische revuesketches uit o.a. uit Dag, dag, heerlijke lach en André van Duin's lachcarrousel, overgezet van de televisiebanden naar film. Dat de beeldkwaliteit daardoor op het grote bioscoopdoek niet al te best was, mocht de pret niet drukken. Bovendien deed de TROS zijn uiterste best de film te promoten. En met succes, de film trok ruim een half miljoen bezoekers in 25 bioscopen.

Spetters - 28 februari 1980.
Toen Paul Verhoeven vier kassuccessen op rij had gemaakt met producent Rob Houwer, had Verhoeven behoefte aan de verfilming van een onderwerp dat hem dichter aan het hart lag, en met Houwer leek dat niet te lukken. "Hij trok alle publiciteit naar zich toe. Rob Houwer presenteert een Rob Houwer-film, geproduceerd door Rob Houwer en geregisseerd door Paul Verhoeven, dat is Rob zijn visie op het leven."

Joop van den Ende, die net zijn eerste speelfilmsucces achter de rug had met André van Duin's pretfilm, liet zich door Verhoeven overhalen een film met hem te maken. "Hoewel zijn voorstellen me wel inspireerden heb ik niet gelijk 'ja' gezegd. Eerst is de zomervakantie er vorig jaar overheen gegaan en in september zei ik 'ik doe het niet'. Toen heeft Paul me omgepraat, nee, wat belangrijker was, enthousiast gemaakt. Gemotiveerd!" (Het Parool, 18 augustus 1979)

Van den Ende vraagt Gerard Soeteman het scenario te schrijven. Het werd het rauwe verhaal van vijf jonge mensen die zich door het leven slaan. De eerste versie van het scenario werd door het Produktiefonds afgewezen: het zou pervers, ordinair en schandelijk zijn. Van den Ende kreeg ter plekke een woedeaanval en dwong de belofte af dat het fonds een tweede, herziene versie met welwillende aandacht zou bekijken. Een gekuisde versie van het scenario werd opnieuw ingediend, en subsidie werd alsnog verstrekt. Bij het filmen heeft Paul Verhoeven echter uitsluitend de eerste versie van het scenario gebruikt. In de pers kondigt Van den Ende aan: "Spetters wordt een zeer spectaculaire film. Omdat Verhoeven de mensen in z'n films dingen laat doen en onderwerpen laat behandelen zoals tevoren nog niet werd gedaan in de bioscoop. Hij kwam na Wat zien ik tóch met Turks Fruit, iets heel anders! En daarna met Keetje Tippel en Soldaat van Oranje. Hij verrast steeds weer. Met Spetters zal hij choqueren. Er wordt straks in de zaal gelachen, maar er zit ook zo veel drama in dat er ook wordt gehuild. Hij is geen zachte filmer die dingen bedekt, hij laat wel wat zien." (Het Parool, 18 augustus 1979)

Het resultaat was een rauwe, harde film met expliciet in beeld gebrachte sexscènes, geweld, snelle motorraces met veel kabaal en een homoseksuele verkrachting die veel stof en verontwaardiging deed opwaaien. Verhoeven had een film willen maken die de, volgens hem, aangeboren agressieve aard van de mensheid zou verbeelden. Zijn filosofieën hierover vonden geen gehoor bij het grootste gedeelte van de critici die film o.a. wegzetten als "Een fascistoïde aandoend soort amusement" (De Telegraaf). Maar alle verontwaardiging deed de publiciteit rond de film geen kwaad, integendeel, 1,1 miljoen mensen gingen de film in de bioscoop zien.

Ik ben Joep Meloen - 16 december 1981.
Pianostemmer Joep Meloen droomt van een carrière als pianist in een groot orkest. Zijn hospita is stapelverliefd op hem maar Joep houdt van Anne, die hem echter in de steek laat. Wanneer Joep zich wil verdrinken ontmoet hij Dorien, die dezelfde plannen heeft. Zij worden verliefd op elkaar. Dorien wordt ontdekt als zangeres en zij belanden na veel wilde avonturen op het songfestival waar Joep veel succes heeft met het liedje "Ik ben Joep Meloen".

De film gaat op 16 december 1981 in 75 bioscoopzalen in première, een absoluut record voor Nederlandse begrippen. André van Duin slaagt waar zijn voorgangers, de komieken Toon Hermans en Wim Sonneveld, met hun bioscoopfilms weinig succes hadden. 1,2 Miljoen mensen zien de film in de bioscoop, terwijl critici de film de grond inschrijven. Vooral de openlijke reclame ('Dit is dus een walkman van Sony, kijk maar, het staat erop!') is de critici een doorn in het oog. De titelsong 'Ik ben Joep Meloen' is dé carnavalshit van 1982. De TROS zend de film op televisie uit op 15 maart 1984.

De boezemvriend - 9 december 1982.
Het verhaal van de film laat zich omschrijven als dat van een kwakzalvende tandentrekker uit de tijd van Napoleon, gespeeld door André van Duin, die per ongeluk wordt aangezien voor een controleur van de keizer, hetgeen allerlei verwikkelingen met zich meebrengt.

Het verhaal is geïnspireerd op Revisor van Gogol, op basis waarvan in 1949 Danny Kaye al de komedie De inspecteur-generaal maakte. Volgens regisseur Frenkel-Frank: "Deze film wordt veel beter dan die met Danny Kaye. Die was flauw en dom: een fantasieloze filmenscenering van het oorspronkelijke stuk. Maar De Boezemvriend krijgt stijl, grandeur." (Haarlems Dagblad, 17 augustus 1982)

Desalniettemin schreven de critici de film de grond in, en vond het grote publiek het verhaal veel te ingewikkeld, al werd hun nieuwsgierigheid gewekt door de titel van de film in combinatie met feit dat zangeres Vanessa, bekend om haar aantrekkelijke decolleté, een rol had in de film.

Ruim 700.000 mensen bezochten de film, te weinig om de drie miljoen gulden die de productie gekost had, op zijn minst goed te maken.

Zwarte ruiter - 17 februari 1983.
Acteur Hugo Metsers was afkomstig uit de grensstreek tussen Vlaanderen en Nederland. Hij was gefascineerd door de botersmokkel die in de jaren vijftig in Zeeuws-Vlaanderen welig tierde, met situaties tot gevolg die niet zouden misstaan in een Amerikaanse western. Metsers leek het onderwerp bij uitstek geschikt voor een speelfilm. Hij wist zijn collega Gerard Cox te enthousiasmeren en samen overtuigden ze Joop van den Ende om de speelfilm daadwerkelijk te maken. Van den Ende zag er brood in en liet Cox, met wie hij als schrijver al had samengewerkt bij het bewerken van het script voor de televisieserie De Fabriek, het scenario schrijven. Willy van Hemert, met wie Van den Ende veelvuldig had samengewerkt, zou de film regisseren.

Zes weken voor de opnames zouden beginnen, liet Van Hemert weten van het project af te zien. Halsoverkop werd Wim Verstappen ingehuurd, die het scenario grootscheeps veranderde. Gerard Cox: "Ik had over dat scenario, met veel adviezen en aanwijzingen waar ik goed naar had geluisterd, anderhalf jaar gedaan. Ze gingen ermee naar het Produktiefonds, kregen merkwaardig snel de tonnen los, en toen ging iederéén dat scenario veranderen! Waarom toch? De film is volkomen mislukt maar ik blijf er bij dat het een groot succes had kùnnen en móeten worden."

De film werd geen publiekssucces. Wel maakte Van den Ende ook nog een televisieserie van de film voor de KRO. Met deze vijfde filmproductie op zak besloot hij dat de productie van bioscoopfilms niet zijn metier was: te riskant. Het was de laatste film die Van den Ende produceerde.

Bronnen

• André Breedveld & Hans Visser. André van Duin - De glans van de eenvoud. (Terra Lannoo 2006).
• Beeld & Geluid
• Filmtotaal
• Henk van Gelder. Hollands Hollywood. (Luitingh/Sijthoff 1995)
• NRC-Handelsblad 13 augustus 1976