Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken


UploadenAfbeeldingDef.png
NaamJaap Pieper
Geboortedatum1943
Overlijdensdatum3 april 1995
Overlijdensplaats Heemstede
BeroepFotograaf
Externe databases:
VIAF
RKD

Jaap Pieper begon zijn carrière als assistent van Maria Austria, die hem drie jaar lang de kunst van de theaterfotografie tot in finesses bijbracht. Eenmaal werkzaam als zelfstandig fotograaf werkte hij voor het Holland Festival, het Holland Festival Oude Muziek, de Nationale Opera in Brussel en hij was de huisfotograaf van De Nederlandse Opera, waarvoor hij meer dan 125 producties heeft vastgelegd. Jaap Pieper werd 52 jaar.

Jaap Pieper heeft vooral naam gemaakt als operafotograaf, hij heeft jarenlang voor Stichting De Nederlandse Opera (DNO) gefotografeerd. Daarnaast heeft hij veel voorstellingen van het Holland Festival vastgelegd en enkele malen voor andere gezelschappen gewerkt, zoals de Stichting Theaterunie, Stichting Opera Zuid, Het Nationale Ballet en het Haarlems Toneel. Na zijn opleiding aan de school voor Fotografie en Fototechniek in Den Haag, is Pieper voor Maria Austria (Patricam Pictures) gaan werken. Dit deed hij samen met Bob van Dantzig. Samen fotografeerden ze voor het Holland Festival, wat ze ook na de dood van Austria bleven doen. Daarnaast richtte Pieper zich voornamelijk op de voorstellingen van DNO. Tot zijn overlijden in 1995 blijft Jaap Pieper actief in de theaterfotografie.

De opera is een redelijk conventioneel genre binnen de podiumkunsten. Het stelt dan ook bepaalde eisen aan de fotografie. De operafotografie is vrij conventioneel gebleven, waar andere vormen van theaterfotografie meer vrijheid hebben gekregen. Decor, kostuums en grime spelen doorgaans een belangrijke rol in de opera en moeten dan ook duidelijk op de foto’s verschijnen. Jaap Pieper maakt in zijn theaterfoto’s gebruik van een neutraal contrast, waardoor de zangers goed herkenbaar zijn en ook de kostuums, grime en decor goed tot hun recht komen. Hij maakt geen gebruik van extreme afsnijdingen, maar plaatst het onderwerp van de foto vaak centraal en ten voeten uit. Pieper fotografeert veelal vanuit de zaal. Er is een afstand tussen podium en fotograaf, wat wordt veroorzaakt door de orkestbak tussen hen in. In de foto’s is dit terug te zien in een overzichtelijke blik op het toneel en vaak een wat afstandelijk gevoel dat de foto’s in zich dragen. Soms neemt Pieper ook plaats op het zijbalkon, waardoor de blik van schuinboven op het toneel valt. Dit was ook een favoriete plek van Austria en Henk Jonker, die ook bij Particam Pictures heeft gefotografeerd. Het zijn vooral overzicht en mediumshots die Jaap Pieper heeft gemaakt van de opera’s, waardoor het grootse en bombastische van de opera goed gerepresenteerd wordt. Pieper maakt soms creatief gebruik van bewegingsonscherpte in zijn operafoto’s, maar meestal is de beweging compleet bevroren. In enkele gevallen doen zijn foto’s wat statisch aan, maar dit is inherent aan de soms statisch uitgevoerde opera’s. Verder vindt er weinig expriment in de foto’s plaats.

Dit is anders met de foto’s die Pieper voor het Holland Festival heeft gemaakt. Deze foto’s omvatten verschillende theatergenres, waaronder toneel tot dans. Vaak maakte hij de foto’s tijdens een voorstelling, en niet tijdens een (generale) repetitie, waardoor er ook publiek aanwezig is. Dit is een beperking tijdens het fotograferen. De fotograaf zit vast aan zijn plek en kan een voorstelling vaak niet een tweede maal fotograferen om meer materiaal te verkrijgen. De foto’s van het Holland Festival onderscheiden zich van de operafoto’s door een hoger contrast en meer donkere beelden. De foto’s tonen meer vrijheid van de conventionele regels van de theaterfotografie. Ook is er sprake van meer dynamiek in het beeld. Hij kan het toneel en de spelers dichter benaderen, al is er nog geen sprake van extreme close-ups.

Opdrachtgevers

Jaap Pieper heeft onder andere gefotografeerd voor:


Jaap Pieper heeft bijgedragen aan 46 productie(s).

Jaap Pieper heeft gewerkt in de volgende functies:


Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Jaap Pieper heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:

NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.

Curriculum Vitae Theatrum
Productie Functie Producent Seizoen Premièredatum In regie van
Parsifal Fotografie De Nederlandse Operastichting 1984/1985 22 september 1984 Hans Nieuwenhuis
Föld Fotografie Dansgroep Krisztina de Châtel 1984/1985 24 juni 1985
Turandot Fotografie De Nederlandse Operastichting 1985/1986 29 december 1985 Dieter Bulter-Marell
Der Rosenkavalier - Richard Strauss Fotografie De Nederlandse Opera 1986/1987 26 februari 1987 John Cox
Madama Butterfly Fotografie De Nederlandse Opera 1986/1987 7 mei 1987 Monique Wagemakers
One and One Is Three Fotografie Het Nationale Ballet 1986/1987 13 juli 1987
Solanmar Fotografie Het Nationale Ballet 1987/1988 13 juli 1987
I Beg Your Pardon Fotografie Het Nationale Ballet 1986/1987 13 juli 1987
Two Sides of Silence Fotografie Het Nationale Ballet 1986/1987 13 juli 1987
Where Is Now Is When Fotografie Het Nationale Ballet 1986/1987 13 juli 1987
Don Pasquale Fotografie De Nederlandse Opera 1987/1988 5 november 1987 Renate Ackermann
Die Entführung aus dem Serail Fotografie De Nederlandse Opera 1987/1988 14 mei 1988 Helmut Polixa
Tien met een gniffel Fotografie Tineke Schouten 1989/1990 31 oktober 1989 Bert Schouten
Un malheureux vetu de noir Fotografie Stichting Bijzondere Kunstmanifestaties 1990/1991 16 november 1990 Axel Manthey
Tien x Tien Fotografie Tineke Schouten 1990/1991 2 januari 1991 Bert Schouten
Gianni Schicchi Fotografie Sweelinck Conservatorium Amsterdam 1990/1991 10 april 1991 Wolfgang Kersten
L'heure espagnole Fotografie Sweelinck Conservatorium Amsterdam 1990/1991 10 april 1991 Wolfgang Kersten
Die Fledermaus - Johann Strauss jr. Fotografie De Nederlandse Opera 1990/1991 12 april 1991 Johannes Schaaf
Idomeneo re di Creta Fotografie De Nederlandse Opera 1990/1991 1 juni 1991 Peter Mussbach, Bertie Pinxteren
Il combattimento di Tancredi e Clorinda Fotografie De Nederlandse Opera 1990/1991 3 juni 1991 Pierre Audi
Gassir, The Hero Fotografie De Nederlandse Opera 1990/1991 3 juni 1991 Pierre Audi
Mazeppa Fotografie De Nederlandse Opera 1991/1992 1 september 1991 Richard Jones
Werther Fotografie Stichting Opera Zuid 1991/1992 14 september 1991 Aidan Lang
Schuld en boete Fotografie Haarlems Toneel 1991/1992 28 september 1991 Joanna Bilska
Democratie! Fotografie Haarlems Toneel 1991/1992 11 november 1991 Paul Cammermans
De troefkaart Fotografie Haarlems Toneel 1991/1992 10 januari 1992 Joanna Bilska
La traviata - Giuseppe Verdi Fotografie Stichting Opera Zuid 1991/1992 25 januari 1992 Goran Jarvefelt, Peter Watson
Moord in de kathedraal Fotografie Haarlems Toneel 1991/1992 3 juni 1992 Joanna Bilska
Cyrano de musical Fotografie Joop van den Ende Theaterproducties BV 1992/1993 17 september 1992 Eleanor Fazan, Eddy Habbema, William Hobbs
Iphigénie en Tauride Fotografie Stichting Opera Zuid 1992/1993 19 september 1992 Moshe Leiser, Patrice Caurier
Gesprekken na een begrafenis Fotografie Haarlems Toneel 1992/1993 21 september 1992 Wim van Rooy
De kleine prins Fotografie Haarlems Toneel 1992/1993 23 oktober 1992 Magda Teresa Wojcik
Il barbiere di Siviglia - Gioacchino Rossini Fotografie Stichting Opera Zuid 1992/1993 16 januari 1993 Reto Nickler
De beschrijving van een strijd Fotografie Haarlems Toneel 1992/1993 16 januari 1993 Hidde Maas
Het misverstand Fotografie Haarlems Toneel 1992/1993 13 maart 1993 Joanna Bilska
En op de dansvloer groeide gras Fotografie Haarlems Toneel 1992/1993 16 april 1993
L'étoile Fotografie Stichting Opera Zuid 1993/1994 16 september 1993 Christopher Alden
Kean Fotografie Haarlems Toneel 1993/1994 30 oktober 1993 Paul Cammermans
De val Fotografie Haarlems Toneel 1993/1994 13 november 1993 Leo Hogenboom
Ik snij de ui totdat jij huilt Fotografie Stichting Hellevoet Theater 1993/1994 24 februari 1994 Manita Bruinenberg
Falstaff Fotografie Stichting Opera Zuid 1993/1994 26 februari 1994 Christof Loy
La bohème Fotografie Stichting Opera Zuid 1993/1994 30 april 1994 Aidan Lang
In de hemel mag alles Fotografie Haarlems Toneel 1994/1995 24 september 1994 Haye van der Heyden, Theo Kling
De Spaanse hoer Fotografie Haarlems Toneel 1994/1995 29 oktober 1994 Frances Sanders
Het sluwe vosje Fotografie Stichting Opera Zuid 1994/1995 21 januari 1995 Aidan Lang
Arcadia Fotografie Haarlems Toneel 1994/1995 18 februari 1995 Joanna Bilska

Theaterfotografie

Patricia Wells in Capriccio. De Nederlandse Opera, 1977. Foto: Jaap Pieper Antigone. Holland Festival, 1993. Foto: Jaap Pieper

Foto's: Jaap Pieper


Bronnen

  • Fotocollectie Theater Instituut Nederland
  • Iris van Vliet, 'Belicht. Theaterfotografie in Nederland van 1945 tot 2011' Masterscriptie UvA Theaterwetenschap, 2011.
  • 'Taal van het beeld : Jaap Pieper 1943-1995' In: Entr'acte : muziekjournaal (juni 1995)