Hans van Manen: Biografie - Jeugd en familie

Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken

Logo eenlevenlangtheater2.jpg

Hans van Manen. Fotograaf onbekend. Collectie TIN.

Eenlevenlangtheater Hans van Manen:

Jeugd en familie

Hans van Manen, vijf maanden oud. Herkomst: Privécollectie.

Hans Artur Gerhard (Hans) van Manen werd op 11 juli 1932 in Nieuwer-Amstel geboren. Als zoon van een voormalige Duitse dienstbode en een ondernemer groeide Van Manen niet op in een typisch cultureel gezin. Zijn vader opende en leidde in Amstelveen een fotozaak. Dat ging hem niet slecht af: in korte tijd bestond het bedrijf uit vijftien filialen.

De jaren dertig waren echter zware tijden. Van Manens vader stierf vroeg, waardoor zijn moeder, privésecretaresse in Amsterdam, in haar eentje de zorg moest dragen voor het gezin terwijl de Tweede Wereldoorlog zich aandiende. In de hongerwinter hield de familie zichzelf warm door kolen en bielzen te stelen en door tramblokjes weg te slopen uit de tramrails en. "Die brachten vijf gulden per stuk op. Eén op de vijf hield ik voor onszelf, voor de opbrengst van de andere vier kon je in de Jordaan een tarwepunt kopen". (De tijd 1963)

De 16-jarige toneelkapper Hans van Manen neemt het kapsel van Ko van Dijk onder handen, 1948. Herkomst: Privécollectie.

Hans van Manen wilde altijd al danser worden. Als zevenjarig jongetje danste hij bijna elke zondagmiddag tussen de schuifdeuren van de woonkamer, op muziek van de radioconcerten uit het Concertgebouw. Hij nam ook altijd het applaus mee "en die applausen duurden gelukkig altijd erg lang, want zoals u weet moeten in het concertgebouw de dirigenten en de solisten die trap helemaal op en weer af". (Bron: dankwoord Erasmusprijs 2000) Maar hoe je danser werd, of waar, daar had hij geen flauw idee van: het circus leek hem nog wel de meest aangewezen plek. Uiteindelijk is hij via een omweg, als toneelkapper in de Amsterdamse Stadsschouwburg, toch danser geworden en vervolgens één van Nederlands belangrijkste choreografen.

Hans van Manen (15 jaar oud) met zijn moeder op de Dam, 1947. Herkomst: Privécollectie.

De band met zijn moeder is voor Van Manen altijd heel belangrijk geweest. Een vader heeft Van Manen nooit echt gehad omdat deze op jonge leeftijd na een lang ziekbed stierf aan tbc. Van Manen was toen pas zeven jaar oud. Van dat langdurige ziekbed herinnert hij zich dan ook niet veel, temeer omdat zijn moeder hem weghield uit vrees voor besmettingsgevaar.

Vanaf de dood van haar man stond ze er alleen voor om Van Manen en zijn oudere broer op te voeden. "Mijn moeder was van Duitse afkomst: ze werkte op het arbeidsbureau. Een sexy kindvrouwtje van 1,51 meter lang, met hoge hakken en hoge hoeden om maar groter te lijken. Ze was emotioneel zwak, maar zeer moedig. Ze hielp Joodse vriendinnen door persoonsbewijzen en bonnen te verdonkeremanen." (Volkskrant 17 juli 1999).

Gustav van Manen, jazzpianist, en broer van Hans van Manen. Herkomst foto: Privécollectie.

Hans' broer Guus, die een stuk ouder was, reageerde anders op de dood van hun vader dan zijn jonge broertje. Hij kreeg ruzie met zijn moeder en verliet al op zestienjarige leeftijd het huis. Hij werd een redelijk succesvolle jazzpianist in Zwitserland. Hij heeft altijd contact gehouden met zijn moeder, maar niet zo intensief als zijn broertje.

Van Manen heeft 37 jaar met zijn moeder in één huis gewoond, zij in de voorkamer, hij in de achterkamer. Ze waren goede vrienden en deelden een zelfde gevoel voor humor. Ook vrienden van Van Manen konden het goed met haar vinden, geregeld hadden ze samen de slappe lach. Ex-vriendjes die Van Manen allang niet meer zag, kwamen nog geregeld bij zijn moeder over de vloer.

Hans van Manen met ‘Marga’, zijn moeder, eind jaren zestig. Herkomst: Privécollectie.
Henk van Dijk, december 1972. Foto Jean-Paulo Vroom. Herkomst: Privécollectie.

Reeds op jonge leeftijd wist Van Manen dat hij homoseksueel was. Op zijn elfde al probeerde hij volwassen mannen te versieren op de kermis. Zijn moeder heeft nooit enig punt gemaakt van de seksuele geaardheid van haar jongste zoon. " "Ik moet een gesprek met je hebben", zei ze, "Ben je homoseksueel?" Ja. "Vind je dat erg" Nee! "Nou gelukkig dan maar" Vanaf dat moment was ik vrij. Mijn moeder gaf mij de definitieve bevestiging dat homoseksualiteit geen probleem was." (Volkskrant 17 juli 1999).

Inmiddels is Van Manen al sinds jaar en dag samen met Henk van Dijk, videomaster. Ze zijn wel getrouwd, maar hechten beiden aan hun eigen woonplek en wonen dus niet samen.