Uit TheaterEncyclopedie
(Doorverwezen vanaf Gertrud Leistikov)
Ga naar: navigatie, zoeken


Repro-50xx90933.0023 Gertrud Lestikov.jpg


Foto van Hugo Erfurth, 1911. Collectie TiN.

NaamGertrud Leistikow
Volledige naamGertrud Louise Leistikow
Geboortedatum21 september 1885
Geboorteplaats Bückeburg
Overlijdensdatum9 november 1948
Overlijdensplaats Amsterdam
BeroepDanser, Choreograaf
DisciplineDans
TrefwoordenModerne dans
Externe databases:
VIAF

Gertrud Leistikow ging op negentienjarige leeftijd in Dresden danslessen volgen, en kwam ze bij Émile Jaques-Dalcroze terecht. Later zou ze haar opleiding in Berlijn vervolgen.

Tussen 1906 en 1910 moet ze met optreden zijn begonnen. Ze gaf onder meer dansrecitals in Petersburg, Moskou, Lausanne, Utrecht en Sarajevo. In 1914 werkte ze korte tijd bij Rudolf von Laban en danste ze onder meer samen met Mary Wigman. In dat jaar trad ze ook voor het eerst op in Nederland. Al snel ontstond er in artistieke kringen veel belangstelling voor haar optredens. Er verscheen onder meer een artikel over haar in het dansnummer van Wendingen. Die belangstelling en waardering kan een rol hebben gespeeld bij haar besluit om zich in Nederland te vestigen. In 1921 trouwde ze met een rozenkweker uit Aalsmeer.

Affiche, 1928. Ontwerp: Pirchan, 1928.
Leistikow trad in deze jaren vaak op, maar ging zich al snel ook toeleggen op lesgeven. Ze opende dansscholen in Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. Na de geboorte van haar zoon, in 1925, verschoof het zwaartepunt naar lesgeven. Op 5 juni 1929 vond in de Stadsschouwburg in Amsterdam een (eerste) afscheidsavond plaats. Er zouden er nog verschillende volgen. Nadat ze was teruggekeerd van een tweejarig verblijf in Nederlands-Indië, waar haar man in 1939 overleed, opende ze aan de Amsterdamse Stadhouderskade opnieuw een dansschool. Daar zou Leistikow tot aan haar dood op 9 november 1948 les blijven geven.

Leidend in de dans van Leistikow was het begrip improvisatie. Het lichaam moest daarbij de ziel zo organisch mogelijk volgen. Haar kracht zat hem, volgens tijdgenoten, niet in een virtuoze techniek, maar in de dramatische intensiteit van haar optredens. Aanvankelijk ging Leistikows voorkeur uit naar het tragische en melancholieke, later ontwikkelde zij een voorkeur voor het groteske. Wat muziek betreft koos ze daarbij meestal voor het negentiende-eeuwse romantische repertoire en folksongs. De Nederlandse danscriticus v Werumeus Buning was een groot bewonderaar van Leistikow. Hij karakteriseerde haar dans als vloeiend, week, en muzikaal, waarbij "het prachtige, zwevende leven der armen een overgetelijke herinnering (bleef)".

Zie ook haar biografie op de website van Resources Huygens.


Gertrud Leistikow heeft bijgedragen aan 4 productie(s).

Gertrud Leistikow heeft gewerkt in de volgende functies:


Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Gertrud Leistikow heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:

NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.

Curriculum Vitae Theatrum
Productie Functie Producent Seizoen Premièredatum In choreografie van
Gnossienne / Goldene Maske Choreografie V van Laban 1989/1990 18 januari 1990 Marja Braaksma, Gertrud Leistikow, Igor Jongman
Rote Groteske Choreografie V van Laban 1992/1993 18 januari 1990 Marja Braaksma, Gertrud Leistikow, Igor Jongman
Pierrot aan de lantaarn Uitvoerende Gelegenheidscombinaties 1922/1923 8 mei 1923 Paul F. Sanders
De weg Uitvoerende Corrie Hartong 1931/1932 4 april 1932 Corrie Hartong


Maskerdansen

Leistikow trad al in 1914 voor het eerst op met een masker. In 1921 en 1922 maakte Hildo Krop twee maskers voor haar, waarmee ze in ieder geval optrad in de Stadsschouwburg in Amsterdam. Het eerste masker is verloren gegaan. Wel is bekend dat het masker uit 1921 gemaakt was van vilt (een oude hoed) en papier-maché. Daarnaast is er één foto uit 1921 waarop Leistikow een polychroom, Afrikaans aandoend masker draagt, dat is afgewerkt met wollen draden. Het masker voor De Fanatieke Dans, dat Leistikow in 1922 op het programma had staan, is veel individueler en geeft een echt karakter weer.

Op 27 november 1926 was Leistikow een van de vier dansers die optraden tijdens het maskermatinee in de Amsterdamse Stadsschouwburg. Ze danste drie maskerdansen, waarvan één met een masker van Hildo Krop: Groteske op de muziek van Béla Bartók. Dit masker bleef bewaard. Het is gemaakt van gepolychromeerd papier-maché en versierd met wollen draden. In het masker staat met handgeschreven blokletters: "zelfportret Hildo Krop". Het is een karikatuur van hemzelf. De andere twee maskerdansen waren Goldene Maske en Rote Groteske. Onbekend is wie die maskers heeft of hebben gemaakt.

Het succes dat Leistikow boekte met haar maskerdansen, heeft andere dansers geïnspireerd om met beeldend kunstenaars te gaan samenwerken - zoals Tilly Sylon (met beeldend kunstenaar Jaap Pronk) en Dini en Hein von Essen, Florrie Rodrigo en Grietje Kots.

Goldene Maske 93052.jpg Rote Groteske 159183.jpg

Gertrud Leistikow in Goldene Maske (links) en Rote Groteske (rechts). Foto: Hanna Elkan.

53. masker fanatieke dans papier mache vooraanzicht.jpg 59. masker Groteske papier mache vooraanzicht.jpg

Twee maskers voor dansen, gemaakt door Hildo Krop, links voor Fanatieke Dans (1922) en rechts voor Groteske (1926). Collectie TIN.

Kostuums

Onderstaande kostuums, afkomstig uit de Theatercollectie van het Allard Pierson, zijn tijdens voorstellingen gedragen door Gertrud Leistikow.

Externe links

Archief

Bronnen

  • Productiedatabase
  • Rob van der Zalm, Sylvia Alting van Geusau, Hildo Krop. Dans- en toneelmaskers, Steenwijk 2010.