Feike Boschma: Biografie

Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken

Logo eenlevenlangtheater2.jpg

Feike Boschma. Fotograaf onbekend. Collectie: Feike Boschma.

Eenlevenlangtheater Feike Boschma:


Feike Boschma: Biografie

"Meestal begint het met een lapje, een lapje dat ik mooi vind vanwege de kleur, het materiaal, de manier waarop de stof valt. Bij zo'n lapje hoort naar mijn gevoel een bepaalde beweging en die dicteert mij vervolgens het verhaal. Ik vind het nog steeds een uitdaging, dat spel van kleur en beweging, de spannende effecten die je bijvoorbeeld kunt oproepen door een lapje in een tere kleur heel snel te bewegen, de geagiteerde sfeer die je dan creëert. Of de contradictie van het sjaaltje in een felle kleur dat zich heel loom gedraagt." (Geciteerd uit: De Telegraaf 17 november 1990)

Hoewel er in de jaren twintig van de vorige eeuw belangstelling ontstond voor marionetten- en schimmenspel als kunstvorm, zou het poppenspel nog lang een marginale positie innemen in het Nederlandse theaterlandschap. Feike Boschma moest zich de kunst dan ook zelf eigen maken, ondergedoken tijdens de Tweede Wereldoorlog, voor een spiegel in de Friese boerderij waar hij geboren was. Uit verveling maakte hij van lapjes stof uit de doos van zijn kunstzinnige moeder de ooievaar en de vos uit de fabels van Jean de La Fontaine. "Ik stond ermee voor een spiegel en ontdekte dat het veel leuker was dan ik had gedacht. Die popjes schenen te leven. Verbijsterend. Ik dacht: hoe kan dat nou, ik heb het toch gemaakt." (Geciteerd uit: Brabants Dagblad 20 november 1990)

Toen hij na de oorlog contact zocht met collega’s in de Randstad, merkte hij tot zijn eigen verbazing dat hij als een vernieuwer werd gezien. Hij gebruikte namelijk geen tekst en speelde niet met traditionele handpoppen of marionetten. Eigenlijk bestonden zijn poppen voornamelijk uit lucht: transparante en lichte lappen textiel, die hij met wat houtjes en draadjes zo liet bewegen dat ze de illusie van een volledig personage opriepen. "De illusie moet uit de beweging komen", hield hij zijn collega’s dan ook steevast voor.

Kindertijd

Feike Boschma, 2 jaar oud. Ca. 1923. Collectie: Feike Boschma.

Feike Boschma werd geboren op 27 april 1921 in een Friese boerderij tussen Sneek en IJsbrechtum. Hij werd vernoemd naar zijn opa van vaderskant. Zijn ouders waren Klaas Boschma en Tjitsche Rijpkema. Ze hadden op dat moment al twee dochters van negen en vijf jaar. Vader Boschma voelde zich geen echte boer en bekende zijn zoon eens dat hij liever postbode zou zijn geworden. Toen hij als oudste zoon het grote boerenbedrijf van zijn ouders erfde, deed hij het over aan een jongere broer en betrok zelf een kleinere boerderij een stukje verderop. Wat dat betreft herkent Feike zich wel in zijn vader: "Ik was geen goede boerenzoon. Ik heb nooit de ambitie gehad om het bedrijf over te nemen..."

Lees verder: Feike Boschma: Biografie - Kindertijd

Jongvolwassen

Feike Boschma, portret ca. 1938. Collectie Feike Boschma

Na de lagere school ging Feike Boschma naar de MULO. Dat werd geen succes. Nadat hij was blijven zitten in het eerste jaar, stapte hij over naar de ambachtsschool, want op de boerderij aan het werk, zoals zijn ouders suggereerden, zag hij helemaal niet zitten.

Maar ook de ambachtsschool werd geen succes. Feike wist niet wat hij wilde, maar het werd hem wel duidelijk dat zijn toekomst niet in de techniek lag die hem op school werd geleerd. Thuis luisterde hij naar de radio en maakte hij poppen en tableaux vivants in oude schoendozen.


Lees verder: Feike Boschma: Biografie - Jong volwassen

Professionele start

Feike Boschma aan het begin van zijn carriere in 't Coopmanshuis in Franeker. Collectie: Feike Boschma. Fotograaf onbekend

In de loop van 1945 trad Feike Boschma voor het eerst op als poppenspeler voor een publiek. Hij deed dat tijdens de ontspanningsavonden in café's in Sneek en Leeuwarden en omgeving. De mensen mochten zo kort na de bevrijding nog niet reizen en er was een grote behoefte aan vrolijkheid en vertier. De zaaltjes zaten altijd vol. Soms zette hij met krijt pijlen op de stoep om een twijfelend publiek de weg te wijzen. "Je stond daar voor het hete vuur. Je moest de mensen op z'n minst amuseren. Als je iets van gevoel kon overbrengen was dat ook voor hen een verrassing. Het was wel zwaar..."

Lees verder:Feike Boschma: Biografie - Professionele start

Een geslaagde professionele carriere

Feike Boschma. Collectie: Feike Boschma

In 1954 verhuist Feike Boschma, na bijna zeven jaren in Den Haag te hebben gewoond, terug naar Utrecht, waar hij tijdens en kort na de oorlog op een studentenkamer woonde. In 1950 had hij Ans Wierda leren kennen, zij assisteerde hem sindsdien regelmatig bij zijn voorstellingen. Zij woonde met haar ouders en twee zussen in Utrecht. Het was een intellectueel, kunstzinnig en welgesteld gezin, de deur stond altijd open, er werd veel gelezen, gediscussieerd en geborreld. Feike Boschma kwam er vaak, zo vaak dat Ans' moeder voorstelde dat hij net zo goed bij hen zou kunnen komen wonen, er waren kamers genoeg. De relatie met Ans werd steeds inniger en in 1958 trouwden ze.

Lees verder:Feike Boschma: Biografie - Een geslaagde professionele carriere

Inspiratiebronnen

Een wenskaart gekregen van Cilli Wang. Collectie: Feike Boschma.

In zijn zoektocht naar de essentie van de beweging heeft Feike Boschma altijd over de grenzen van de traditionele poppenspeler heengekeken, op zoek naar aansluiting bij andere kunstdisciplines. Om de ruimtelijke beweging van zijn figuren te doorgronden, bestudeerde hij literatuur over mimetechniek en om meer te weten te komen over de werking van materialen en kleurgebruik, maakte hij een studie van de schilderkunst. Onder de poppenspelers die hem inspireren, behoort Cilli Wang. "Zij danste heel sierlijk met komische intermezzo's en wist het publiek perfect te bespelen. Ik was zo beduusd van haar voorstelling! Een paar jaar later had zij iemand nodig die een marionet voor haar kon maken en ik ben met haar programma meegereisd. Later trad ik met haar op in Wim Kan's 'ABC cabaret'."

Lees verder:Feike Boschma: Biografie - Inspiratiebronnen

Privé-fotoalbum 1

Feike Boschma, 2 jaar oud. Ca. 1923. Collectie: Feike Boschma.

Een album met jeugdfoto's van Feike Boschma, zijn grootvader, zijn ouders en zijn twee zusjes. Feike's vader was boer in Friesland. Feike daarover: "Ik was geen goede boerenzoon. Ik heb nooit de ambitie gehad om het bedrijf over te nemen, hoewel ik de enige zoon was." In het album een foto van de boerderij in IJsbrechtum in Friesland waar hij opgroeit, en van zijn vader die op het land aan het werk is.

Feike Boschma maakte zelf de keuze uit de foto's en documenten voor dit jeugdalbum. Herkomst: Collectie Feike Boschma, Amsterdam.

Zie:Feike Boschma: Biografie - Privé-fotoalbum 1

Privé-fotoalbum 2

Silhouet van Feike Boschma, gemaakt in Parijs. Collectie Feike Boschma

Een fotoalbum met foto's en documenten uit de jeugd van Feike Boschma. Feike Boschma maakte zelf een keuze uit zijn archief voor dit jeugdalbum.

Herkomst: Collectie Feike Boschma, Amsterdam.

Zie: Feike Boschma: Biografie - Privé-fotoalbum 2