Ellen de Zwart
| Naam | Ellen de Zwart |
|---|---|
| Geboortedatum | 1947 |
| Beroep | Theatervormgever, Kostuumontwerper |
| Externe databases: | |
| VIAF | |
| RKD |
Biografie
Omdat er geen opleiding bestond die alleen theatervormgeving op het programma had, koos Ellen de Zwart (1947) voor de mode-academie. Al tijdens de Mulo wist ze dat ze voor het toneel wilde ontwerpen en de modeafdeling aan de Rietveldacademie bleek de meest acceptabele concessie. Om zo snel mogelijk de overstap naar de toneelwereld te maken bezocht De Zwart tijdens haar studie verschillende gezelschappen en toonde zij haar ontwerpen. Aanvankelijk kreeg ze nul op rekest, maar vlak voor haar eindexamen nodigde de directeur van de Nederlandse Comedie, Guus Oster, haar, op advies van theatervormgever Nicolaas Wijnberg, uit voor een nadere kennismaking. Zij debuteerde bij Erik Vos, toen hij gastregisseur was bij de Nederlandse Comedie. In 1967 ontwierp de negentienjarige studente de kostuums voor zijn regie van De Vrek van Molière.
Afstuderen zou De Zwart nooit, want vele aanbiedingen volgden. Zo vroeg Toneelgroep Theater haar voor verschillende producties en ook de Nederlandse Comedie was regelmatig haar werkgever. Bovendien kreeg ze van de televisie het aanbod in dienst te treden als kostuumontwerpster en kleuren adviseuse.
Begin jaren zeventig werd het stil rondom Ellen de Zwart als kostuumontwerpster. Ze trouwde en kreeg een dochter. Haar comeback maakte ze in 1978 met Shakespeare’s De Feeks bij Toneelgroep De Appel. Tot 1982 leverde ze als kostuumontwerpster een bijdrage aan verschillende voorstellingen van dit gezelschap. Het daaropvolgende seizoen ontwierp ze het toneelbeeld voor De Contrabas van Süsskind bij het Publiekstheater.
Gedurende deze periode exposeerde De Zwart tevens haar ontwerpen in onder meer De Brakke Grond en bij Café Du Centre van Dikker en Thijs. Na een cursus modeltekenen aan de Rijksacademie groeide de ambitie om vrij werk te maken. In 1982 zei ze daarover: "ik heb altijd iets anders willen doen dan kostuumtekenen. Kijken of ik meer uit mezelf kan halen. Zo zou ik ook nog eens willen schilderen op een dag. Maar het moet eerst in mij rijpen." Als scenograaf-kostuumontwerpster was Ellen de Zwart na 1982 niet meer actief. Wel verscheen in 1981 een bundel van door De Zwart vertaalde gedichten van Emily Dickinson. Vertalingen van Sappho en Brontë zouden volgen.
Over haar manier van ontwerpen zei De Zwart in 1981: "Ik teken eerst de mensen, hun emoties…kaal, zonder wat aan. Het zijn schimmen. Later vind ik vanzelf wat ze aan moeten." Het gebruik van felle kleuren en oorspronkelijke materialen zoals linnen, katoen, batist en kaasdoek waren kenmerkend voor haar kostuumontwerpen. "Synthetische stoffen haat ik", zei ze in en interview uit 1968. "Ze hebben geen karakter, ze zijn slecht van aanvoelen en van spanning en ze zitten slecht." De gebruikte stoffen waren altijd wit en werden door de ontwerpster geverfd. Zo kregen de kostuums precies de kleur die ze moesten hebben, "(.) en zoveel mogelijk briljantie, een beetje ingehouden van kleur." Dikwijls werden de kostuums van De Zwart dan ook omschreven als: eenvoudig en toch uitbundig.
Theater CV
Ellen de Zwart heeft bijgedragen aan 12 productie(s).
Ellen de Zwart heeft gewerkt in de volgende functies:
- Decor - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Kostuums - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Vervaardiger - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Ellen de Zwart heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:
NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.
Ontwerpen van Ellen de Zwart in de Collectie TIN
In de Collectie TIN bevinden zich vele kostuumontwerpen van Ellen de Zwart. Daarnaast zijn er enkele kostuums naar ontwerp van Ellen de Zwart.
Bronnen