Ellen Vogel: Volgens Ellen Vogel

Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken

Logo eenlevenlangtheater2.jpg

Ellen Vogel, 1950. Foto: Godfried de Groot. Collectie TIN.


Eenlevenlangtheater Ellen Vogel:


Volgens Ellen Vogel

Ellen Vogel is in de loop van haar 60-jarige carrière vele malen geïnterviewd voor kranten, tijdschriften, radio en televisie.

In dit portret van Ellen Vogel worden zeer regelmatig citaten van Ellen Vogel aangehaald om een onderwerp te duiden of te illustreren, maar hieronder kunt u nog enkele andere, memorabele uitspraken van Ellen Vogel lezen over onderwerpen die elders niet of nauwelijks aan bod komen.

Ellen Vogel, 2007. Collectie Ellen Vogel.

Over grote liefde Jimmy

Jimmy Münninghoff en Ellen Vogel. Collectie Ellen Vogel.

"Ik heb het met mijn echtgenoot fantastisch getroffen. Hij is een even charmante als geëmancipeerde man die er totaal niet mee zit om boodschappen te doen en te koken in de periode waarin ik op tournee ben. Het is beslist geen sinecure om met een actrice samen te leven." Geciteerd uit: AD Magazine, 20 januari 2001.

Na de verkoop van hun geliefde huis op Mallorca: "Het huis omklemt onze zoetste herinneringen. Maar je moet realistisch zijn. Als iets een last wordt, moet je het weg doen. We hebben de knoop doorgehakt toen we er vorig jaar een paar maanden verbleven nadat Jimmy uit het ziekenhuis was ontslagen. Een nieuwe actieve fase ingaan op je tachtigste kan best, vinden wij. En we doen het, hebben Jimmy en ik afgesproken, gewoon rigoureus. Niet achterom kijken, maar verder gaan."

Geciteerd uit: De Telegraaf, 7 februari 2004.

In 2012 is Jimmy Münninghoff op 86-jarige leeftijd overleden.

Over de betrekkelijkheid van toneel

"Bij toneel bestaat niet zoiets als ‘tijdloze kwaliteit’. Een goed schilderij behoudt zijn waarde. Ook eeuwen na de dood van de schilder. Kijk maar naar Vermeer. Bij toneel kan je niet zeggen: ‘Als het publiek het nú niet pikt, pikken ze het wel over vijftig jaar. Toneel is hier en nu! Daarna is het wég. Dat is de essentie en het geheim van toneel. Wie een prachtvoorstelling van vroeger wil reconstrueren, hecht waarde aan iets dat nu per definitie geen waarde meer heeft."

Geciteerd uit: Het Parool, 25 april 1996.

Over ouder worden

"De mensen die ik nog over heb worden goudstukjes. Het dierbare dat je hebt als je mensen zestig jaar hebt gekend, dat je aan een half woord genoeg hebt... het is een geschenk. Gelukkig heb ik een beroep waarin je mensen van achttien tot tachtig tegenkomt. Zo komt er ook nieuw bloed in mijn vriendenkring. Ik heb vriendjes en vriendinnetjes die jaren jonger zijn. Soms is het ook goed dat je dingen opnieuw moet uitleggen, zo wordt het voor jezelf ook helder. Ik vind het belangrijk om helder te blijven denken, hoe weifelend ook ... Op dit moment ben ik niet bang voor de dood. Ik weet niet hoe ik erover denk als ik in mijn bedje lig en weet: over vijf minuten gaat het gebeuren. We hopen natuurlijk allemaal dat we in onze slaap sterven, pats-boem afgelopen. Hoor mij, professor Bibelebab. Ja, ik zou over honderd jaar best wel even een tel willen terugkomen om te kijken."

Geciteerd uit: Plus Magazine, april 2004.

Lichaam als dramatisch instrument

"In Nederland mocht je door dat calvinisme geen lichaam hebben; misschien zijn we daardoor wel achter geraakt, bij het toneel, bij de film; de frustratie dat het gek gevonden werd wanneer je je lichaam gebruikte als dramatisch instrument. En juist ook weer dat fysieke element in het theater, wat de kracht is, moet zijn tenminste, dat is ook weer de betrekkelijkheid van mijn werk. Geen dooier wezen dan een dooie actrice."

Geciteerd uit: Het Vrije Volk, 19 maart 1969.

Goede en slechte acteurs

"Je hebt mensen die altijd wantrouwig blijven. Ha, nou, acteurs; die zijn ooit zichzelf, die spelen altijd komedie. Neem van mij aan: niet de goeie. Dat doen de slechte."

Geciteerd uit: De Volkskrant, 6 juni 1959.

Over repeteren

"Op het ogenblik is het zover dat ik kan beweren: mijn dag begint op het aanvangsuur van de repetitie. Meestal is dat zo om een uur of half elf. Die repetities zijn vermoeiend, vooral als je de avond tevoren in de provincie hebt gespeeld en pas laat met de bus naar huis bent gekomen.

Repeteren is zelfs slopend, maar waanzinnig boeiend. Er wordt aan je gepeuterd, op een gegeven moment sta je geestelijk naakt - een pijnlijke ervaring voor elke acteur - en iedere rol heeft zijn dieptepunten. Je bent een beetje dooiig van binnen, de figuur wil maar niet gaan glanzen en je denkt: dit wordt niets. Maar dan komt altijd weer het moment (en dat is de reden waarom je doorzet) dat je de basis voelt. Je staat wellicht heel slordig te repeteren, maar diep in je hart weet je: de kern is er.

Tijdens zo'n repetitieperiode is alles levensbelangrijk, je zit in een soort cocon en verder dan de premièredatum denk je niet. Er wordt getranspireerd en gesappeld aan iedere rol, met de première is iedereen krankzinnig van de zenuwen en daarna zak je in als een pudding - het is een soort bevalling. Je voelt je katterig, de enorme spanning valt weg.

Alle medewerkenden, tot en met de inspiciënt, zitten gespannen, maar juist dat collectieve, dat werken in groepsverband, heeft voor mij zo'n grote charme. Je bent één grote familie en je hebt elkaar broodnodig."

Geciteerd uit: Algemeen Handelsblad, 1 september 1961

Vechtlust

"Sommige mensen moeten op dingen afgaan. Als ik dat probeer, mislukt het. Ik moet de dingen op me af laten komen. Ik geloof niet in vechten om iets te bereiken. Het is bij mij wat anders. Ik vecht met rollen. Ik zet me voor 150 percent in om het zo goed mogelijk te doen. Dat bedoel ik niet ethisch, maar laconiek. Een carrière zelf zegt me niet zoveel. Er zijn - vind ik - zoveel vormen van vechten. Eerzuchtig zijn we allemaal - anders waren we niet aan het toneel gegaan. Maar mijn leven is altijd beheerst door deze basisgedachte: ik zal er wel komen. Best mogelijk, dat een het een soort arrogantie van me is."

Geciteerd uit: Het Vrije Volk, 9 februari 1963.

Slechte recensies

"Het blijft gruwelijk om een slechte recensie te lezen. Maar weet je wat het is? Later weet je vaak niet eens meer of er goed of slecht over geschreven is. Je herinnert je alleen maar hoe je het allemaal zelf ervaren hebt. Geleidelijk aan ga je er de betrekkelijkheid van inzien. Nu zeggen kritieken me niet zoveel meer. Je weet zo langzamerhand wel wat je wel en niet kan. Bewijzen hoef je je niet meer, want als je je nu nog niet hebt bewezen, bewijs je het nooit meer. Maar dat een slechte kritiek acteurs soms zo onzeker kan maken, bewijst eens te meer hoe kwetsbaar we allemaal zijn."

Geciteerd uit: Haarlems Dagblad, oktober 2000.

Het huis op Mallorca

Het huis op Mallorca. Collectie Ellen Vogel.

"Dat huis, we zijn er helemaal dol mee. En dan de tuin, hij is wel 2500 kilometer ver weg, maar we hébben tenminste een tuin! Mijn man, Jimmy Münninghoff, en ik kunnen alletwee niet goed meer bukken, dus hebben we elk een klapstoeltje en zo zitten we te wroeten in de aarde.

Vierentwintig jaar geleden hebben we het huis voor een habbekrats gekocht, het is zeker tweeënhalve eeuw oud, waarschijnlijk een voormalig boswachtershuis, met muren van wel een meter dik. En er is geen kussentje of gordijn dat ik niet zelf heb genaaid. Het ligt in het hoogste dorp van het eiland, met openbaar vervoer kun je het niet bereiken, maar we kunnen wel de zee zien."

Geciteerd uit: Het Parool, 23 december 2000.

Een hobby

"Ik teken en schilder van alles: mensen, bloemen en landschappen, zoals onlangs het uitzicht vanaf mijn balkon. Het is heel amateuristisch, daarom laat ik de resultaten behalve aan mijn naaste familie en vriendenkring nog aan niemand zien. Maar ik heb er plezier in en dat is het voornaamste. Meer mensen zouden dat moeten doen. Je hoeft je als amateur niet waar te maken, het is je vak niet, van prestatiedrang is geen sprake. Alles mag, zelfs je blote voet in een inktpot stoppen die dan op papier zetten. En bovendien leer je door deze liefhebberij kijken."

Geciteerd uit: Trouw, 15 november 1976.

Grote lijnen en details

"Ik heb lang de neiging gehad de grote lijnen van de dingen te zien en de details over te slaan, terwijl die toch enorm belangrijk zijn. Ze kunnen het topje van de ijsberg vormen. Als je op de details gaat letten, gaan er nieuwe werelden voor je open."

Geciteerd uit: Trouw, 15 november 1976.

Tot aan de dood

"Ik wens wel tot aan mijn dood toneel te spelen. Dit is gewoon het lekkerste vak, dat er bestaat. Ik zie dit met opzet niet ethisch, ik word misselijk van al die prietpraat over boodschapper zijn en de wereld vernieuwen. Ik speel op de eerste plaats toneel, omdat ik het zo ongelooflijk graag doe. Daarbij is het nog een heerlijke uitlaatklep."

Geciteerd uit: Het Binnenhof, 7 februari 1970.

Onzekerheid in hoge mate

"Onzeker? O ja, in hoge mate. Vroeger ging ik er zelfs onder gebukt. Maar ik heb geleerd ermee te leven en ik ben er zelfs de voordelen van gaan ontdekken. Want doordat ik onzeker ben en dus gauw ontevreden over wat ik doe, blijf ik langer zoeken. Dat is mijn manier van werken en het heeft ook goede resultaten gehad. En het hoedt je voor erg veel missers. Niet voor allemaal, hoor, dat kan niet. Ik ben ook niet zo bang meer van die onzekerheid. En het gekke is, zodra je er niet meer zo bang van bent, word je ook minder onzeker."

Geciteerd uit: Studio, 29 december 1968.