Ellen Vogel: Repertoire - Toneel - Nederlandse Comedie

Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken

Logo eenlevenlangtheater2.jpg

Ellen Vogel, 1950. Foto: Godfried de Groot. Collectie TIN.


Eenlevenlangtheater Ellen Vogel:

Nederlandse Comedie

Ellen Vogel als Titania en Ko van Dijk als Spoel in Een Midzomernachtsdroom, Nederlandse Comedie 1961. Foto: Lemaire en Wennink/MAI. Collectie TIN.

In 1950 speelt Ellen Vogel haar eerste rol bij de Nederlandse Comedie. Ze zal tot 1971 bij het gezelschap blijven spelen. De Nederlandse Comedie was in 1950 vanuit voorloper Comedia opgericht. Het gezelschap staat onder leiding van Han Bentz van den Berg, Johan de Meester en Guus Oster. De acteurs Ank van der Moer, Mary Dresselhuys, Mimi Boesnach, Henk Rigters en nog een aantal jongere spelers - gingen van Comedia mee naar het nieuwe gezelschap. In eerste instantie huisde het gezelschap in Den Haag, maar met ingang van 1953 werd zij de vaste bespeler van de Stadsschouwburg aan het Leidseplein in Amsterdam.

De speelstijl van de Nederlandse Comedie was gestileerder dan die bij Comedia en het repertoire breder en klassieker. Met name Johan de Meester maakte zich er sterk voor het klassieke repertoire, met de nadruk op de eigen Nederlandse klassieken. Mettertijd ontmoette hij steeds meer weerstand. In 1962 verliet hij de Nederlandse Comedie. Tot 1969 handhaafde het gezelschap een belangrijke traditie: elke Nieuwjaarsdag werd Gijsbreght van Aemstel van Vondel gespeeld. Vanaf 1969 werd voor andere stukken gekozen.

Na enkele jaren lichte rollen en gemankeerde meisjes gespeeld te hebben, vroeg Ellen Vogel of zij misschien niet eens een wat steviger rol zou mogen spelen. Twee maanden na haar verzoek kreeg zij de rol van Badeloch in de Gysbrecht aangeboden, een stuk dat traditiegetrouw elk jaar op nieuwjaarsdag door de Nederlandse Comedie in de Stadsschouwburg in Amsterdam gebracht werd. Samen met Ank van der Moer zou zij de rol van Badeloch elk jaar afwisselend spelen.

In 1961 werd Ellen Vogel onderscheiden met de Theo d'Or voor haar rollen in Doña Diana, Kasteel in Zweden en Joseph in Egypten. Ellen Vogel: "Die Doña Diana is nu, na de vijftigste keer, nog steeds een feest voor me. Het amuseert de zaal en het stelt tegelijkertijd hoge eisen aan je vakkundigheid. Ik vind dat je steeds aan je vak moet blijven werken. En het is ook een verademing na de vele zware en zwartgallige rollen die ik heb gespeeld." (Geciteerd uit: onbekend dagblad, 10 januari 1961)

Ellen Vogels zoon Peter Paul Tobi herinnert zich over haar rol als madame Petitpont in De dame van Maxim: "Van alle stukken die ik van haar gezien heb, is een van haar schaarse komische rollen mij het meest bijgebleven. De rol van madame Petitpont in De dame van Maxim van Feydeau. Formidabel was ze daarin, echt hogeschool komedie spelen. Ze was vooral zo grappig omdat ze het oerserieus speelde. Ik heb toen eindeloos tegen haar aangezeurd dat ze meer komische rollen moest doen. Het is er helaas niet van gekomen. Misschien dachten producenten wel dat ze het niet wilde, dat ze het beneden haar stand vond. Dat is de prijs die mijn moeder moest betalen voor haar chique imago."

Ellen Vogel over haar heerlijkse rol bij de Nederlandse Comedie: "Claire in In wankel evenwicht is de heerlijkste rol geweest, die ik ooit gespeeld heb. Ik was erg blij dat ik juist dáárvoor door het Theater Jaarboek ben onderscheiden. Claire is een type mens, waarvoor ik een zwak heb. Die rol làg mij erg goed. Een asociaal wezen, dat tegen alle heilige huisjes trapt, altijd tegen de draad in is en dwars door iedere façade heen kijkt. De drankfles is daarvan het gevolg, niet de oorzaak. Claire is in haar hart te gevoelig, te kwetsbaar. Maar zij redt het toch omdat zij drie goddelijke gaven heeft: intelligentie, humor en zelfspot."

Geciteerd uit: Het Parool, 24 december 1968

In 1971, tevens het jaar waarin Ellen Vogel haar laatste rol bij het gezelschap vertolkte, werd de Nederlandse Comedie mede als gevolg van de Aktie Tomaat opgeheven. Gedurende het 21-jarig bestaan had het gezelschap 170 stukken gebracht. Warm en koud, waarin ook Ellen Vogel speelden, was de laatste voorstelling van de Nederlandse Comedie.

In 21 jaar tijd verleende Ellen Vogel aan zo'n 60 stukken haar medewerking. Hieronder vindt u een overzicht.

Bronnen: website Biografisch Woordenboek Nederland (pagina Ank van der Moer) van het ING en Facetten van vijftig jaar Nederlands toneel (1920-1970) van G.J. de Voogd (red.) (Amsterdam 1970).

Foto's

Freule Julie 97376.jpg Glazen speelgoed 97402.jpg De drie zusters 97310.jpg

V.l.n.r. Ellen Vogel in: Freule Julie (1963), Glazen speelgoed (1954), De Drie Zusters (1954). Foto's: Lemaire en Wennink/MAI. Collectie TIN.

Elckerlyc 97342.jpg De drie zusters 97308.jpg Kleine Alice 97562.jpg

V.l.n.r.: Ellen Vogel, Ank van der Moer, en op de voorgrond Han Bentz van den Berg in Elckerlyc, 1953; Ellen Vogel, Mimi Boesnach, Ank van der Moer in De Drie Zusters, 1954; Ton Lutz en Ellen Vogel in Kleine Alice, 1965. Foto's: Lemaire en Wennink/MAI. Collectie TIN.

De dood van een rat 97296.jpg Via Lissabon 97892.jpg

Links: Ton Lutz en Ellen Vogel in De dood van een rat, 1951. Foto: Lemaire/MAI. Rechts: Ank van der Moer en Ellen Vogel in Via Lissabon, 1952. Foto: Lemaire en Wennink/MAI. Collectie TIN.

Gijsbreght van Aemstel 97434.jpg Doña Diana 97295.jpg

Links: Ellen Vogel als Badeloch in Gijsbreght van Aemstel, 1959. Foto: Frits Lemaire/MAI. Rechts: Ellen Vogel, Ko van Dijk en Han Bentz van den Berg in Doña Diana, 1960. Foto: Lemaire en Wennink/MAI. Collectie TIN.

Gijsbreght van Aemstel 97449.jpg De zwanen van de Theems 97960.jpg

Links: Johan Schmitz als Gijsbreght en Ellen Vogel als Badeloch in Gijsbreght van Aemstel, 1959. Rechts: Jacqueline Royaards-Sandberg en Ellen Vogel in De zwanen van de Theems, 1959. Foto's: Lemaire en Wennink/MAI. Collectie TIN.

Majoor Barbara 97647.jpg

Links: V.l.n.r.: Jan Teulings, Philippe la Chapelle, Ellen Vogel en John Gobau in Majoor Barbara, 1952. Foto: Frits Lemaire/MAI. Collectie TIN.

Overzicht rollen bij de Nederlandse Comedie