Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken
Klein-komedie.jpg

NaamDe Kleine Komedie, Amsterdam
Eerdere naamFransche Schouwburg aan de Erwtenmarkt, Amsterdam
PlaatsAmsterdam
TypeTheatergebouw
MonumentstatusRijksmonument
Monumentnummer197
ArchitectAbraham van der Hart
Bouwjaar1786
Verbouwd in1948-03-27
Wikidata ID (Q-nummer)Q2520301
 Website


Bekijk de van Wikimedia / Wikipedia over De Kleine Komedie, Amsterdam


Klein-komedie.jpg

Info Waarde
Afbeelding Klein-komedie.jpg
Postcode: 1017 SG
Openingsdatum: 1 jan 1785
Op de kaart: Ga naar kaart...
Wikimedia Commons: Galerie (Wikimedia Commons)
Gelegen in: Amsterdam (Q9899)


Bekijk deze en meer informatie op de website van Wikidata, of lees de pagina De Kleine Komedie op Wikipedia.

Informatie

De Kleine Komedie, het oudste theater van Amsterdam, is een klassieke bonbonnière, gebouwd in 1786 aan de Amstel. Tot op de dag van vandaag is het de onbetwiste cabarettempel van Nederland en onmisbaar in het theaterlandschap. Bekende theatermakers zijn er groot geworden. Toon Hermans, Youp van ’t Hek, Brigitte Kaandorp, Maarten van Roozendaal, Sanne Wallis de Vries, Herman Finkers, Lebbis & Jansen, Acda & de Munnik, Theo Maassen en nog veel meer artiesten groeiden op in dit theater.

Geschiedenis van De Kleine Komedie

Het theatergebouw was achtereenvolgens in gebruik als:

  • Fransche Schouwburg aan de Erwtenmarkt, Amsterdam, ook wel Théâtre Français sur l'Erwtenmarkt , Fransche Comedie of Fransche Schouwburg. (1786-1854)
  • Neues Hochdeutsches Theater (1854-1855)
  • Schotse Zendingskerk (1855)
  • Collegezaal van de Vrije Universiteit (1880-1885)
  • Salvatori (1908-1935)
  • Fietsenstalling (1942-1945)
  • De Kleine Komedie (sinds 1948)

De Schouwburg werd in 1786 gebouwd in opdracht van het Collège dramatique et lyrique, met het doel om Franse opera’s op te voeren die in de Stadsschouwburg van Amsterdam geen toegang kregen. Hoewel in principe alleen voor leden werd gespeeld, konden ook niet-leden een kwartier voor aanvang kaarten voor de onbezette plaatsen kopen. Tijdens een driedaags bezoek in september 1788 van stadhouder Willem V en zijn vrouw, woonde het vorstelijk paar op 3 september een voorstelling bij in de schouwburg aan de Erwtenmarkt.
Na de Franse revolutie en de vestiging van de Bataafse republiek in Nederland waren de voorstellingen voor iedereen toegankelijk en brak er een periode van ongekende bloei aan voor de Franse Schouwburg. Tot 1854 werden vele Franse opera’s en toneelstukken opgevoerd, in het Frans gezongen en gesproken.
In 1855 werd op het toneel ter begeleiding van kerkdiensten van de Schotse Zendingskerk, een orgel geïnstalleerd ter hoogte van het eerste balkon. Voor 1886 was het theater enige tijd in gebruik als collegezaal van de Vrije Universiteit. Vanaf 1886 waren er weer incidentele revue- en cabaretvoorstellingen. Na 1908 fungeerde het gebouw als een ontmoetingsplek voor rechtsgeoriënteerde protestanten, o.l.v. prof. dr. A. de Hartog, en voor de linkse vrijdenkers van De Dageraad van A.L. Constandse. Tijdens de Tweede Wereldoorlog had de Amsterdamsche Bank het theater in gebruik als fietsenstalling voor de medewerkers.
Na de bevrijding zorgden Pierre Périn en Tilly Périn-Bouwmeester ervoor dat het gebouw zijn oorspronkelijke functie van theater terugkreeg. Bij de verbouwing van 1948, waarbij het hele interieur werd verwijderd, werd ook hoekpand Amstel 56 betrokken. De opnieuw aangebrachte balkons hebben een helling gelijk aan de zaalvloer.
De Gala-openingsavond op zaterdag 27 maart 1948 vond plaats met een voorstelling van Miranda door N.V. Het Residentie Tooneel, een stuk dat al in november 1947 in Den Haag in première was gegaan. Na een matinée van datzelfde stuk op zondagmiddag volgde op zondagavond 28 maart de eerste echte première in het gebouw: Na een succesvolle periode keurde de brandweer het gebouw in 1973 af. In 1978 werd het theater, weer met hulp van particuliere gelden van Amsterdammers, gerenoveerd en heropend. In 1988 werd het theater wederom bijna gesloten, toen de gemeente Amsterdam de subsidie dreigde in te trekken. Na een overweldigende actie van artiesten (onder aanvoering van Youp van 't Hek) en publiek werd het besluit herroepen.

Premieres

Een chronologisch en daaronder een link naar een alfabetisch overzicht van de premieres, die in de in dit theater hebben plaatsgevonden voor zover geregistreerd in de Productiedatabase, zie:

 
Jaloezie is een bitch - Kirsten van Teijn - 2024-03-07
Marlene - Ratzke Theater Produkties - 2024-03-05
Zelensky hier - De Theatertroep - 2024-02-11
Marmer - Andries Tunru - 2024-02-06
Makkelijk in de omgang - Lisa Ostermann - 2024-01-30
Nee, precies daarom - Nabil - 2024-01-23
Portret - MORE Theater Producties - 2024-01-20
Sluikstort - Pieter Jouke - 2024-01-18
Kroost - Grof Geschud - 2024-01-16
Subliem - Oudejaars 2023 - Lebbis en Jansen - 2023-12-27
Ho Ho Kerstshow - Släpstick - 2023-12-13
Korte metten - Jeroens Clan - 2023-12-04
In den beginne - Vlamousse - 2023-11-26
Doet u ook mensen? - Janneke de Bijl - 2023-11-22
Resumé 1 - Jan Beuving - 2023-11-15
A vida rosa - Rosa da Silva - 2023-11-13
Bouwjaar '61 - Diederik van Vleuten - 2023-11-09
Kiki Schippers met band - Kiki Schippers - 2023-11-04
De foute liedjes parade! - Vuile Huichelaar - 2023-10-23
Spijkerpaleis - Joost Spijkers - 2023-10-22
… overige resultaten

Hieronder ook een chronologisch overzicht van de premières, die onder de naam de Fransche Schouwburg aan de Erwtenmarkt, Amsterdam op deze locatie hebben plaatsgevonden, voor zover geregistreerd in de Productiedatabase, zie:

 
Gille Ravisseur - Théâtre Français - 1852-12-27
Croque poule - Théâtre de l'Opéra Français - 1852-11-09
Giralda ou la nouvelle psyché - Théâtre Français - 1852-11-09
Arthur, of zestien jaren later - Gelegenheidscombinaties - 1852-05-25
De witte pelgrim, of de twee weezen van het gehucht olival - Gelegenheidscombinaties - 1852-05-23
Guillaume Tell (vierde akte) - Théâtre Français - 1852-03-30
Gastibelza, ou le fou de Tolede - Théâtre de l'Opéra Français - 1851-10-30
Les Diamans de la Couronne - Théâtre Français - 1851-10-11
Giralda, ou la nouvelle psyche - Théâtre Français - 1851-04-24
Les Diamans de la Couronne - Théâtre Français - 1850-12-21
Haydée, ou le secret - Théâtre Français - 1850-10-01
Eene les voor de mannen - en F. Stemmerik Gezelschap o.l.v. A. Varangot - 1849-09-17
De nieuwe onderneming van Arlequin, begunstigd door Amor - en F. Stemmerik Gezelschap o.l.v. A. Varangot - 1849-09-15
Asschepoester - Gezelschap Salon des Variétés - 1849-08-18
Een glas water - Gezelschap A. Peters - 1848-11-29
Les diamans de la Couronne - Théâtre Français - 1847-09-18
De advokaat Patelyn - Gezelschap Rosenveldt - 1843-05-10
De geveinsde zotheid door liefde - Gezelschap Rosenveldt - 1843-05-10
De huuwlijks duivel - Gezelschap Rosenveldt - 1843-05-10
De vrek - Gezelschap Rosenveldt - 1843-02-15
… overige resultaten

Bronnen