De Doelen

Afbeelding van De Doelen in Rotterdam, gevestigd aan de Coolvest (huidige Coolsingel).

Naam	De Doelen
Plaats	Rotterdam
Type	Theatergebouw
Verbouwd in	1844

De Doelen was tot 1940 een theaterzaal en locatie voor evenementen aan de Coolvest (de huidige Coolsingel) in Rotterdam.

Ontstaan

De naam van De Doelen komen we als eerste tegen in de 17e eeuw. Door een groep stadsmuzikanten werden toen regelmatig concerten gegeven in een gebouw genaamd ‘De Doele’. Die naam is afgeleid van het gilde van voetboogschutters die er ook samenkwamen en oefenden. De Doelen werd later de plek waar de leden van de sociëteit Harmonie, opgericht in 1811, bijeen kwamen. In 1844 werd een nieuwe, grotere Doelen gebouwd, ditmaal aan de Coolvest (nu bekend als de Coolsingel) in Rotterdam. Een kleine eeuw later, in 1930, moest het gebouw vanwege de slechte staat worden gesloten, waarna in 1934 een herbouwde Doelenzaal werd geopend. Dit complex werd in 1940 bij het bombardement op Rotterdam vernietigd.

De kermisweek

Er was ruimte voor allerlei soorten amusement in De Doelen, maar het was in eerste instantie bedoeld als plek waar de leden (mannen) van de sociëteit konden kaarten, een pijp konden roken en konden genieten van toneel. De hoogtijdagen op het gebied van amusement beleefde De Doelen gedurende de tweede helft van de negentiende en de eerste jaren van de twintigste eeuw. Beroemd waren de vauxhall en de andere festiviteiten tijdens de kermisweek in augustus.
Een vauxhall was een verlichte feesttuin en was als fenomeen uit Engeland over komen waaien. Hij werd voor het eerst in 1778 georganiseerd, tijdens de Rotterdamse kermisweek. Er waren consumpties, er was muziek, en later kwam er ook vuurwerk aan te pas. De eerste zaterdag was de belangrijkste dag van het feest. Uit de hele provincie stroomden bezoekers toe om bijzondere optredens bij te wonen, en om beroemde kermisdrankjes als aalbessenjenever te nuttigen. Het Rotterdamse publiek kwam in de negentiende eeuw vooral om de circussen te bekijken, die bij de Doelen hun tenten opsloegen; vaak met voortreffelijke buitenlandse acts.

Allerlei soorten amusement

Een typische “Doelen”attractie die sinds het allereerste begin populair is gebleven, waren de tuinconcerten. Voor een huldigingsconcert in De Doelen-tuin, waren er ’s ochtends bij de voorverkoop soms al 3500 plaatsen verkocht en bleven er ’s avonds ook nog mensen aan de deur komen.
Er waren ook traditionele evenementen die elk jaar in De Doelen terugkeerden, zoals de hondententoonstelling op Hemelvaartsdag en de Koninginnedagvieringen met een groot vuurwerk. En dan waren er ook nog de bals en bal masqués die indruk maakten. Tijdens de bals in De Doelen kon je pas echt goed zien wat een ruimte en accommodatie het uitgebreide complex bood.
Een andere De Doelen-specialiteit uit de periode 1925-1940 was de dameskroniek, één van de gezelligste perioden van het jaar voor de Rotterdammers. Tien dagen lang zetten de beroemdste firma’s van Nederland hun allerbeste beentjes voor om de dames van Nederland kennis te laten maken met de nieuwste snufjes op huishoudelijk en modieus-mondain gebied. Dit is te vergelijken met de hedendaagse huishoudbeurs. De Doelen was een plek waar beroemdheden als Josephine Baker optraden (december 1933). Daarnaast werden er ook bokswedstrijden georganiseerd.

Einde

De Doelen werd bij het bombardement van Rotterdam volledig verwoest. Op dat moment werd er een grote groep Duitsers en Duits-gezinden in het gebouw vastgehouden die geen toestemming kregen om een veilig heenkomen te zoeken. Er viel een flink aantal doden.
De bouw van een nieuw De Doelen-gebouw werd in 1962 gestart en in 1966 werd het nieuwe concert- en congresgebouw De Doelen geopend. De Doelen is sinds 2015 aangewezen als rijksmonument.

De Doelen was een belangrijke locatie voor Rotterdam. Een getypte geschiedenis, van een anonieme auteur, over De Doelen - te vinden in de theatercollectie van het Allard Pierson - sluit dan ook af met: “Als er maar weer een nieuwe Doelen komt, want een Rotterdam zonder De Doelen zou bijna net zo erg zijn als Rotterdam zonder de Maas.”