Column Jacques Klöters 7 januari 2013
Column Jacques Klöters 7 januari 2013
Ik moest vanmorgen denken dat veel van het cabaret van de laatste jaren eigenlijk over smaak gaat. Slechte smaak was een taboe maar daar is erg mee gesold in de kunst en het amusement.
Martin van Waardenberg en Wilfried de Jong spuugden elkaar al jaren geleden in de bek op het toneel tot groot vermaak van een groot en jeugdig publiek. Vorige week zag ik Martine Sandifort en Remko Vrijdag in hun bejubelde programma en weer kreeg ik het idee dat het vooral om smaak ging.
"Ze zijn de schaamte voorbij" schreef de NRC "en ze sleuren ook hun publiek daarin mee." Dat is zo, alleen mij niet. Ik kan de schaamte maar niet voorbij komen.
Martine en Remko zijn mensen die veel kunnen, formidabele typeurs met goede zangstemmen en ze trekken hele etuis met rare persoonlijkheden tevoorschijn. "Er komt weer geen normaal mens in voor" zou Reve zeggen.
Ik herinner me vreemd zingende doofstommen, Thaise hoeren, suïcidale dates en als ze het over zichzelf hebben dan is de herinnering aan burn-outs, depressies en een rampzalig seksleven nooit ver. "Het is een aaneenschakeling van hulpbehoevende types die stoeien met zichzelf, hun relaties en het leven" meldt hun impresariaat.
Ondertussen giert het publiek het uit. Knap is dat. Maar voor de meer gevoelige bezoeker ook een beetje pijnlijk. Het raakt aan leedvermaak en daar moet je tegen kunnen.
Er is een hele kunststroming gebaseerd op dit fenomeen. Ik heb het over het groteske. In groteske voorstellingen kijken we naar de wereld vanuit een gruwelijk perspectief. Er wordt een spel gespeeld met de absurditeit van het bestaan en misschien is het ook wel een poging de eigen demonen te bezweren.
Het gaat in de groteske steeds om botsende tegenstellingen. Om leven en dood, fantasie en realiteit, vulgair en subliem, komisch en tragisch.
Diepgang, psychologie en gevoeligheid moet je niet verwachten in de groteske. Er wordt altijd een wonderlijke, surrealistische of soms ook duivelse wereld opgeroepen die de toeschouwer in verwarring brengt.
Lachen is een van de mogelijkheden die we hebben om op verwarring te reageren. Maar we kunnen er ook van gaan huilen of schaamte voelen. Dat hangt er waarschijnlijk van af hoe onze spiegelneuronen reageren op het beklagenswaardige, het zielige.
Zeker ik heb gelachen maar ook pijn gevoeld. Want pijn is een prikkel in de hersenen die afgevuurd wordt bij plaatsvervangende schaamte wanneer je de spanning niet ontlaadt door te gaan lachen.
Is lachen verplicht in het cabaret? Ik dacht het niet, alle emoties mogen er aan bod komen. Ook pijnlijke.
Video
Trailer Hulphond - Remko Vrijdag & Martine Sandifort. De voorstelling is te zien van 3 t/m 13 januari in het DeLaMar en t/m mei in het hele land. Voor de speellijst, zie: Website Hummelinck Stuurman.
Terug naar Column Jacques Klöters