Canon 1979
Nieuwe media, concepten en werkwijzen in de Nederlandse dans
Het jaar 1979 markeert een belangrijk punt in de ontwikkeling van de Nederlandse dans. In dat jaar werd een aantal vernieuwingen geïntroduceerd die van blijvend belang bleken te zijn voor de Nederlandse dans zoals die zich in de jaren daarna, in al zijn veelsoortigheid, zou ontwikkelen.
Live: twee dansers en een cameraman
Op 2 juni 1979 ging in Carré het programma Live/Life in première. Het was een tweeluik van Hans van Manen en de twee andere huischoreografen van Het Nationale Ballet (Rudi van Dantzig en Toer van Schayk), maar het was met name de bijdrage van Van Manen die een nieuwe impuls betekende. Zijn Live was een choreografie voor een danseres (Coleen Davis), een danser (Henny Jurriëns) en een cameraman (Henk van Dijk). Het was die laatste die er voor zorgde dat er een choreografie van een hele nieuwe orde ontstond. Terwijl hij, als in een intiem duet, met Coleen Davis meebewoog en steeds een andere hoek koos, op haar gezicht en lichaam inzoomend, werden zijn opnamen live op een enorm scherm geprojecteerd.
In het tweede deel verdwenen Davis en Van Dijk van het podium en kon het publiek via de projectie volgen hoe de danseres met Jurriëns een conflict ‘uitvocht’ in de gangen van Carré. Na een korte flashback op het scherm, die iets verraadde over de voorgeschiedenis van de twee, zag het publiek Davis over straat weglopen. De bewegende dansers, de bewegende cameraman en de onophoudelijk bewegende achtergrond leverden niet alleen een overweldigende theaterervaring op. Dit integrale, dramatisch gebruik van video in een voorstelling, waarbij de fysieke ruimte van het podium werd opgerekt, betekende een enorme impuls voor het gebruik van video en andere nieuwe media in het theater.
Doorbraak van de moderne dans
Een klein half jaar later, in november 1979, waren bij twee relatief nieuwe, kleine dansgezelschappen ook belangrijke premières te zien. Het zou de definitieve doorbraak van de moderne dans in Nederland betekenen. Het ging om Lines, van Dansgroep Krisztina de Châtel en om Lopen, van Stichting Dansproduktie. De van oorsprong Hongaarse choreografe Krisztina de Châtel maakte Lines in samenwerking met de beeldend kunstenaar Jan van Munster. Binnen een vierkant van zestien verticale neonbuizen creëerde De Châtel een abstracte, conceptuele choreografie voor vijf dansers die was opgebouwd uit consequent doorgevoerde repetitieve en minimale bewegingsfrasen. Aanvankelijk in stilte, maar daarna begeleid door ‘minimal music’ van Philip Glass.
Lopen van Stichting Dansproduktie was een collectief tot stand gebrachte choreografie van vijf danseressen, in samenwerking met de componist Henk van Meulen. Ze baseerden zich daarbij op urenlange wandelingen door de stad. Zo ontstond een pure, geïmproviseerde bewegingscompositie. De invloed van de Amerikaanse vedetten van de moderne, conceptuele dans, als Merce Cunningham, Robert Dunn, Anna Halprin en Erick Hawkins was evident. Een aantal leden van het collectief had een deel van hun opleiding dan ook in New York gevolgd. Met hun collectieve werkwijze, eerder al toegepast door Het Werkteater, werd Stichting Dansproduktie een voorbeeld voor veel andere dansgroepen die zich in de jaren tachtig aandienden en waar een klein maar trouw publiek voor was. Daarmee werd individuele inbreng en persoonlijkheid van de uitvoerenden ook binnen de dans een factor van belang.
Een literaire choreografie
Vijf jaar later zou Stichting Dansproduktie een samenwerking aangaan met het Onafhankelijk Toneel. De productie Marienbad was het eerste overtuigende voorbeeld van een literaire choreografie, een voorstelling waarin beweging en tekst versmolten. Deze ontwikkelingen zijn overigens niet los te zien van de optredens van het Tanztheater Wuppertal van Pina Bausch dat hier vanaf 1978 regelmatig te gast was. Ook Bausch werkte met dansers met een uitgesproken persoonlijkheid, die een belangrijke inhoudelijke inbreng hadden bij de totstandkoming van haar choreografieën. En ook bij Bausch vervaagde de grens tussen dans en theater.
Het gebruik van nieuwe media, de collectieve productiewijze, de danser als (mede)maker, de doorbraak van de moderne, conceptuele dans én de verhalende dans: het zijn allemaal pijlers waarop het veelzijdige dansaanbod in Nederland na 1979 zou steunen.
Dit is één van de canonteksten. Voor meer informatie zie: Canon van het Theater in Nederland
In 1979 geboren
| Sorteernaam | Geboortedatum | Overlijdensdatum | |
|---|---|---|---|
| Sven Hamerpagt | Hamerpagt, Sven | 1979 | |
| Anne van Dorp | Dorp, Anne van | 1979 | |
| Emile Josse | Josse, Emile | 1979 | |
| Amampondo | Amampondo | 1979 | |
| Edward Bennett | Bennett, Edward | 1979 | |
| Lavalu | Lavalu | 1979 | |
| Steven Beersmans | Beersmans, Steven | 1979 | |
| Merzbow | Merzbow | 1979 | |
| Dieuweke van Reij | Reij, Dieuweke van | 1979 | |
| Stray Cats | Stray Cats | 1979 | |
| Claire Croizé | 1979 | ||
| Christophe Garcia | Garcia, Christophe | 1979 | |
| Lotte Dunselman | Dunselman, Lotte | 1979 | |
| Mathieu Desseigne Ravel | Desseigne Ravel, Mathieu | 1979 | |
| Iñaki García | García, Iñaki | 1979 | |
| Orkest De Ereprijs | Orkest De Ereprijs | 1979 | |
| Yonina Spijker | Spijker, Yonina | 1979 | |
| Manah Depauw | Depauw, Manah | 1979 | |
| Liza Ferschtman | Ferschtman, Liza | 1979 | |
| Eline la Croix | Croix, Eline la | 1979 | |
| ... meer resultaten | |||
.jpg)
In 1979 overleden
| Sorteernaam | Geboortedatum | Overlijdensdatum | |
|---|---|---|---|
| Nadezja Nadezjdina | Nadezjdina, Nadezja | 1904 | 1979 |
| Gise Furtwängler | Furtwängler, Gise | 1917 | 1979 |
| Wils Huisman | Huisman, Wils | 1914 | 1979 |
| Franz Lechleitner | Lechleitner, Franz | 1914 | 1979 |
| Dona Dimitru Siminica | Siminica, Dona Dimitru | 1926 | 1979 |
| Charles Mingus | Mingus, Charles | 22 april 1922 | 5 januari 1979 |
| Charlie Mingus | Mingus, Charlie | 22 april 1922 | 5 januari 1979 |
| Zbigniew Turski | Turski, Zbigniew | 21 juli 1908 | 6 januari 1979 |
| Donny Hathaway | Hathaway, Donny | 1 oktober 1945 | 13 januari 1979 |
| Alain Teister | Teister, Alain | 12 januari 1932 | 6 februari 1979 |
| Hans Lengsfelder | Lengsfelder, Hans | 19 oktober 1903 | 6 februari 1979 |
| Johan van der Woude | Woude, Johan van der | 6 januari 1906 | 7 februari 1979 |
| Vanda Pavelic | Pavelic, Vanda | 30 juli 1911 | 7 februari 1979 |
| Lucy van Ees | Ees, Lucy van | 19 september 1898 | 24 februari 1979 |
| Gabriël Beckers | Beckers, Gabriël | 24 september 1908 | 27 februari 1979 |
| Marijke Jonker | Jonker, Marijke | 27 juni 1928 | 3 maart 1979 |
| Johan Lauxstermann | Lauxstermann, Johan | 6 januari 1903 | 8 maart 1979 |
| Léonide Massine | Massine, Léonide | 26 maart 1896 | 15 maart 1979 |
| Lize Ligthart | Ligthart, Lize | 14 juni 1893 | 18 maart 1979 |
| Kees Manders | Manders, Kees | 16 oktober 1913 | 21 maart 1979 |
| ... meer resultaten | |||
In 1979 in première