Auteur

Uit TheaterEncyclopedie
(Doorverwezen vanaf Schrijver)
Ga naar: navigatie, zoeken

Definitie voor de productiepagina's

In de Theaterencyclopedie wordt bij de registratie van de betrokkenen bij de totstandkoming van een voorstelling de term Auteur voornamelijk gebruikt voor de persoon die de primaire tekst heeft geschreven voor een toneelvoorstelling.

De schrijvers van teksten voor een muziektheater- en kleinkunstvoorstellingen worden eveneens geregistreerd als auteur. Bij opera- en operette voorstellingen noemt men deze betrokkene echter librettist.

In de danswereld wordt deze registratie vaak gebruikt wanneer er alleen sprake is van een idee of thema, waarop de voorstelling is gebaseerd of wanneer de genoemde persoon daaraan ten principale heeft bijgedragen.

Achtergrond

In brede zin is de auteur van een voorstelling in de podiumkunsten de oorspronkelijke geestelijke eigenaar van dit creatieve werk. Al naar gelang de theaterdiscipline benoemt men de ‘auteur’ dan wel als theatermaker, regisseur, choreograaf, componist of toneelschrijver. Deze brede betekenis sluit aan bij het wettelijke begrip Auteursrecht dat de rechten regelt van de diverse soorten scheppende (theater-)kunstenaars.

In engere zijn wordt met het begrip auteur vooral aangeduid: de van tekst-toneelstukken. De eerste toneelopvoeringen waren rituelen waar geen geschreven tekst aan te pas kwam. Met de opkomst van het theater in het oude Griekenland ontstond het beroep van toneelschrijver (auteur). Uit die tijd zijn een aantal geschreven stukken bewaard gebleven, waarvan de bekendste: De Oresteia van Aischylos, Oidipous van Sophocles en Medea van Euripides. De bekendste toneelschrijver aller tijden is William Shakespeare (1564-1616). Hij was verbonden aan een eigen gezelschap dat zijn stukken speelde en had zijn eigen theater om ze in op te voeren.

Nederland heeft een eigen bescheiden toneelschrijftraditie. De oudst bewaard gebleven Nederlandse stukken zijn de Abele spelen. Joost van den Vondel (Gijsbrecht van Aemstel, 1637) en Herman Heijermans (Op hoop van zegen], 1901) zijn de belangrijkste Nederlandse toneelschrijvers. Tegenwoordig zijn sommige toneelschrijvers verbonden aan een gezelschap, waar ze bijvoorbeeld ook dramaturg of regisseur zijn. Andere schrijvers werken als freelancer, in opdracht van een gezelschap of op eigen initiatief. Bekende hedendaagse Nederlandse toneelschrijvers zijn Maria Goos, Don Duyns en Rob de Graaf.

De auteur in de opera-, operette- en musicalwereld

In deze theaterdisciplines is meestal sprake van twee of meerdere auteurs: de componist én de schrijver van de tekst. Alhoewel er verscheiden componisten zijn, zoals Richard Wagner die zowel de auteur is van de muziek als de tekst, kennen de meeste van deze muziektheater-werken twee of zelf meer auteurs. Voor de opera en operette worden de muziekcomponisten doorgaans beschouwd als de primaire auteur.

De auteur van de muziek wordt echter altijd geregistreerd onder Muziek en de schrijver van de tekst onder Auteur. De functieaanduiding is echter beter als librettist, waarbij de geschreven tekst zelf wordt aangeduid met de term Libretto.

Voorstellingen