Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken


UploadenAfbeeldingDef.png
NaamMerce Cunningham
Pseudoniementralia (Washington), 16 april 1919 – New York City, 26 juli
Geboortedatum16 april 1919
Geboorteplaats Centralia, Washington
Overlijdensdatum26 juli 2009
Overlijdensplaats New York
BeroepDanser, Choreograaf
DisciplineDans
TrefwoordenModerne dans
Externe databases:
IMDb
VIAF

Merce Cunningham (1919-2009) was een invloedrijke Amerikaanse choreograaf van de 20e eeuw. Hij werd geboren als zoon van een advocaat. Als 11-jarige leerde hij tapdansen. Van 1937 tot 1939 studeerde hij dans en theater aan de Cornish School in Seattle. Vanaf 1939 tot 1945 danste hij solo in het dansgezelschap van Martha Graham. Hij ontwierp zijn eerste choreografie in 1944 te New York met John Cage als pianist. In 1959 zag zijn Merce Cunningham Dance Company het levenslicht. Tot op heden voerde het gezelschap een 200-tal choreografieën op.

Door zijn werk als choreograaf en danser stond Cunningham meer dan 50 jaar op het voorplan in deze discipline. Hij had een sterke invloed op andere kunstuitingen en kunstenaars zoals de musici John Cage en David Tudor, de beeldende kunstenaars Robert Rauschenberg en Bruce Nauma, designer Romeo Gigli en architect Benedetta Tagliabue.

Als docent en hoofd van de Merce Cunningham Dance Company vernieuwde hij in de jaren vijftig alle gangbare codes van het toenmalige beschrijvende ballet. Als choreograaf verliet hij de verhaallijn en de logische opbouw. Hij liet zijn dansers geen verhaal vertellen op muziek met een aangepast decor, maar liet de choreografie het verhaal vertellen. Daarbij introduceerde hij het toeval in de dans met aleatorische muziek van Cage. Terwijl hij aan het Black Mountain College was verbonden ontstond in 1952 de ondertussen legendarische happening met Cage en Rauschenberg. Ook Jasper Johns, Charles Atlas en William Anastani brachten een creatieve inbreng in.

Langzamerhand kregen Cunninghams opvattingen meer invloed in de danswereld. Elke beweging kon gaandeweg als dans aanzien worden in de postmoderne optiek. Kenmerkend voor Cunninghams choreografie was een beweginsstijl vol plotse wendingen, minieme sprongetjes, torso tilts, langzame balanstransities gevat in verrassend bedachte ruimtelijke patronen. Daarbij inspireerde de choreograaf zich op het gewriemel van mensen in de New Yorkse straten. Ook de observatie van de natuur en de beweging van vogels bracht inspiratie zoals bij creaties als Winterbranch (1964), Beach Birds (1991) en Ocean (1994).

In de jaren negentig van de twintigste eeuw betrok Cunningham de PC als compositorisch hulpmiddel bij zijn creaties als Biped. In 2006 liet hij met de creatie van EyeSpace de toeschouwer de kans zelf muziek te kiezen via de iPod. In april 2009 vierde de choreograaf zijn 90ste verjaardag met de première van een nieuw werk: Nearly Ninety aan de Brooklyn Academy of Music in New York in samenwerking van een ex-lid van Led Zeppelin.


Merce Cunningham heeft bijgedragen aan 50 productie(s).

Merce Cunningham heeft gewerkt in de volgende functies:


Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Merce Cunningham heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:

NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.

Curriculum Vitae Theatrum
Productie Functie Producent Seizoen Premièredatum In choreografie van
Winterbranch Choreografie Merce Cunningham Dance Company 1964/1965 8 oktober 1964 Merce Cunningham
Changeling Choreografie Merce Cunningham Dance Company 1964/1965 8 oktober 1964 Merce Cunningham
Summerspace Choreografie Merce Cunningham Dance Company 1964/1965 8 oktober 1964 Merce Cunningham
Story Choreografie Merce Cunningham Dance Company 1964/1965 8 oktober 1964 Merce Cunningham
Rainforest Choreografie Holland Festival 1969/1970 23 juni 1970 Merce Cunningham
How to Pass, Kick, Fall and Run Choreografie Holland Festival 1969/1970 23 juni 1970 Merce Cunningham
Scramble Choreografie Holland Festival 1969/1970 23 juni 1970 Merce Cunningham
Canfield Choreografie Holland Festival 1969/1970 25 juni 1970 Merce Cunningham
Tread Choreografie Holland Festival 1969/1970 25 juni 1970 Merce Cunningham
Second Hand Choreografie Holland Festival 1969/1970 25 juni 1970 Merce Cunningham
Exchange Choreografie Holland Festival 1978/1979 2 juni 1979 Merce Cunningham
Changing Steps Et Cetera Choreografie Holland Festival 1978/1979 2 juni 1979 Merce Cunningham
Torse (deel III) Choreografie Holland Festival 1978/1979 2 juni 1979 Merce Cunningham
Sounddance Choreografie Holland Festival 1978/1979 3 juni 1979 Merce Cunningham
Squaregame Choreografie Holland Festival 1978/1979 3 juni 1979 Merce Cunningham
Tango Choreografie Holland Festival 1978/1979 3 juni 1979 Merce Cunningham
Fractions Choreografie Holland Festival 1978/1979 3 juni 1979 Merce Cunningham
Torse (deel II) Choreografie Holland Festival 1978/1979 3 juni 1979 Merce Cunningham
Signals Choreografie Holland Festival 1978/1979 3 juni 1979 Merce Cunningham
Roadrunners Choreografie Holland Festival 1981/1982 27 mei 1982 Merce Cunningham
Fielding Sixes Choreografie Holland Festival 1981/1982 27 mei 1982 Merce Cunningham
Channels/Inserts Choreografie Holland Festival 1981/1982 27 mei 1982 Merce Cunningham
Duets Choreografie Holland Festival 1981/1982 28 mei 1982 Merce Cunningham
10's With Shoes Choreografie Holland Festival 1981/1982 28 mei 1982 Merce Cunningham
Trails Choreografie Holland Festival 1981/1982 28 mei 1982 Merce Cunningham
Gallopade Choreografie Holland Festival 1981/1982 28 mei 1982 Merce Cunningham
Locale - Merce Cunningham Dance Company - 1982-05-30 Choreografie Merce Cunningham Dance Company 1981/1982 30 mei 1982 Merce Cunningham
Cross Currents Choreografie Werkcentrum Dans 1984/1985 20 september 1984 Merce Cunningham
Cargo X Choreografie Merce Cunningham Dance Company 1989/1990 14 april 1990 Merce Cunningham
August Pace Choreografie Merce Cunningham Dance Company 1989/1990 14 april 1990 Merce Cunningham
Fabrications Choreografie Merce Cunningham Dance Company 1989/1990 14 april 1990 Merce Cunningham
Five Stone Wind Choreografie Merce Cunningham Dance Company 1989/1990 15 april 1990 Merce Cunningham
Points in Space Choreografie Merce Cunningham Dance Company 1989/1990 15 april 1990 Merce Cunningham
Pictures Choreografie Merce Cunningham Dance Company 1989/1990 16 april 1990 Merce Cunningham
Shards Choreografie Merce Cunningham Dance Company 1989/1990 16 april 1990 Merce Cunningham
Inventions Choreografie Merce Cunningham Dance Company 1989/1990 16 april 1990 Merce Cunningham
Inlets 2 Choreografie De Rotterdamse Dansgroep 1990/1991 9 februari 1991 Merce Cunningham
Ocean Choreografie Holland Festival 1993/1994 27 juni 1994 Merce Cunningham
Signals Choreografie White Oak Dance Project 1995/1996 4 oktober 1995 Merce Cunningham
Cargo X Choreografie De Rotterdamse Dansgroep 1997/1998 10 september 1997 Merce Cunningham
Biped Choreografie Gastprogrammering Het Muziektheater 2000/2001 26 juni 2001 Merce Cunningham
Summerspace Choreografie Gastprogrammering Het Muziektheater 2000/2001 26 juni 2001 Merce Cunningham
Interscape Choreografie Gastprogrammering Het Muziektheater 2000/2001 29 juni 2001 Merce Cunningham
Rainforest Choreografie Gastprogrammering Het Muziektheater 2000/2001 29 juni 2001 Merce Cunningham
Duets Choreografie Gastprogrammering Het Muziektheater 2003/2004 5 januari 2004 Merce Cunningham
Duets Choreografie Het Nationale Ballet 2006/2007 20 maart 2007 Merce Cunningham
EyeSpace Choreografie Merce Cunningham Dance Company 2008/2009 10 oktober 2008 Merce Cunningham
Cédric Andrieux Choreografie R.B. Jérôme Bel 2009/2010 10 juni 2010 Trisha Brown, Merce Cunningham, Philippe Tréhet, Jérôme Bel
Winterbranch (L.A. Dance Project) Choreografie Project, L.A. Dance 2 juni 2013 Merce Cunningham, Benjamin Millepied
Pond way (West - Ballet Vlaanderen) Choreografie Opera Ballet Vlaanderen 2016/2017 1 december 2016 Merce Cunningham
Ocean Auteur (schrijver libretto, scenario) Holland Festival 1993/1994 27 juni 1994 Merce Cunningham
Torse (deel III) Uitvoerende Holland Festival 1978/1979 2 juni 1979 Merce Cunningham
Exchange Uitvoerende Holland Festival 1978/1979 2 juni 1979 Merce Cunningham
Changing Steps Et Cetera Uitvoerende Holland Festival 1978/1979 2 juni 1979 Merce Cunningham
Torse (deel II) Uitvoerende Holland Festival 1978/1979 3 juni 1979 Merce Cunningham
Signals Uitvoerende Holland Festival 1978/1979 3 juni 1979 Merce Cunningham
Sounddance Uitvoerende Holland Festival 1978/1979 3 juni 1979 Merce Cunningham
Fractions Uitvoerende Holland Festival 1978/1979 3 juni 1979 Merce Cunningham
Squaregame Uitvoerende Holland Festival 1978/1979 3 juni 1979 Merce Cunningham
Tango Uitvoerende Holland Festival 1978/1979 3 juni 1979 Merce Cunningham
Roadrunners Uitvoerende Holland Festival 1981/1982 27 mei 1982 Merce Cunningham
Duets Uitvoerende Holland Festival 1981/1982 28 mei 1982 Merce Cunningham
Gallopade Uitvoerende Holland Festival 1981/1982 28 mei 1982 Merce Cunningham
Cross Currents Kostuums Werkcentrum Dans 1984/1985 20 september 1984 Merce Cunningham


Nalatenschap

De choreograaf ontving vele hoge onderscheidingen zoals de National Medal of Arts en de MacArthur Fellowship. Hij onderscheidde zich ook met de Japanse Praemium Imperiale, de Britse [aurence Olivier Award en was Officier in het Franse Légion d'honneur.

Cunninghams kunstzinnige visie op dans en beweging was meermaals het onderwerp van vele publicaties, films en tentoonstellingen. Zijn choreografieën werden uitgevoerd door belangrijke balletgroepen zoals het Ballet van de Parijse Opera, het New York City Ballet, het American Ballet Theatre, het White Oak Dance Project en de Londense Rambert Dance Company.

The Merce Cunningham Trust en de Cunningham Dance Foundation

De choreograaf riep de The Merce Cunningham Trust in het leven om zijn totale oeuvre te bewaren na zijn dood. Daarbij stelde hij dat zijn dansgezelschap nog twee jaar zou optreden en vervolgens zichzelf zou ontbinden. Daarna zouden de dansers een financiële vergoeding krijgen van deze trust. In 2009 kondigde Cunningham de Cunningham Dance Foundation aan met een voorstel tot voortzetting van het werk van Cunningham teneinde zijn artistieke erfenis veilig te stellen. Deze stichting beheert ook de rechten op de producties. Zij zal ook de creaties in detail laten vastleggen zodat deze nadien precies door anderen kunnen uitgevoerd worden. De stichting zal ook Cunninghams kunstverzameling bestaande uit decors van Jasper Johns en Robert Rauschenberg beheren.

Invloed van Cunningham

Vele dansers die dansten in zijn gezelschap vormden later hun eigen dansgroep zoals Paul Taylor, Trisha Brown, Lucinda Childs, Karole Armitage, Foofwa d’Immobilité en Jonah Bokaer. Ook Anne Teresa De Keersmaeker maakte tijdens haar dansopleiding te New York kennis met Cunninghams vernieuwende danstaal die zij als een verrijking ervoer. Desgevraagd zei ze in dit verband: "Doorheen een dansopleiding word je geconfronteerd met de traditie en van daar uit moet je je eigen taal ontwikkelen. Het is moeilijk om aan te geven op welke manier Cunningham me in mijn werk heeft beïnvloed. Het staat wel vast dat zijn radicale statement tegen narrativiteit in de dans een grote indruk op me heeft nagelaten".

Externe links

Bronnen