Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken


Portret van Jan van Well als Pierrot in De Geboorte van Arlequin 68613.jpg


Portret van Jan van Well als Pierrot in De Geboorte van Arlequin. Gravure door W. van Senus, 1818.

NaamJan van Well
Volledige naamJohannes (Jan) van Well
Geboortedatum1774
Geboorteplaats Amsterdam
Overlijdensdatum4 juni 1818
Overlijdensplaats Amsterdam
BeroepDanser, Pantomimespeler
DisciplinePantomime
Externe databases:
VIAF

Jan van Well (1774 – 1818) was een Nederlandse danser, choreograaf en pantomimespeler.

Rond 1800 behoorde Jan van Well tot het Corps de Ballet als ‘comiek danser’. Hij danste belangrijke rollen, ondermeer in de balletten van Jean Rochefort, zoals de rol van Mentor in Telemachus op het eiland Calipso. Hij werd echter met name bekend door zijn vertolking van de traditionele Pierrot; de wat onnozele, naïeve figuur met slappe hoed, die niet erg gelukkig in de liefde was. Hij werd gezien als een uitmuntende vertolker van deze rol en het Amsterdamse publiek droeg hem op handen. Typerend was dat hij zacht sprak onder het dansend mimeren. Vermoedelijk deed hij dit om zijn bewegingen een zo groot mogelijke uitdrukking te geven.

Niet alleen als danser, maar ook als choreograaf heeft Van Well zich onderscheiden. Hij maakte voornamelijk harlekinades, met titels als De Tooverhoorn of de gedwarsboomde minnarijen van Harlekijn en Colombine, en Pantalon Schoolmeester, of Arlequin begunstigd door Amphitrite. Daarnaast heeft hij ook kluchtige balletten ontworpen, waaronder Georgette en Colas, of het tweedubbele Huwelijk. Ook ontwierp hij enkele dramatische balletten, waaronder Ferdinando en Kunegunda, of geheime Huwelijkstrouw door Minnewraak vervolgd.

Van Well is altijd als pantomimist aan de Amsterdamse Stadschouwburg verbonden geweest. Vanaf 1802 werd hij beloond met een honorarium van 1200 gulden per jaar, voor die tijd een aanzienlijk bedrag. In 1813 werd hij, naast Pieter Greive, aangesteld als balletmeester van de Amsterdamse Stadsschouwburg. Onder hun beleid werden de eerste boulevarddansers uit Parijs aangetrokken. Aan de Parijse boulevardtheaters bloeide destijds niet alleen het melodrama, maar ook een vooruitstrevende balletcultuur die later uitgroeide tot het romantische ballet. De komst van de boulevarddansers naar Nederland, heeft veel invloed gehad op het ontstaan van het vroegromantische ballet in Amsterdam.

Jan van Well is slechts 44 jaar geworden. Hij stierf op 4 juni 1818 aan de gevolgen van een ziekte. Na zijn overlijden zijn nog enkele van zijn harlekinades onder leiding van zijn leerling Andries Voitus van Hamme heropgevoerd.


Jan van Well heeft bijgedragen aan 1 productie(s).

Jan van Well heeft gewerkt in de volgende functies:


Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Jan van Well heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:

NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.

Curriculum Vitae Theatrum
Productie Functie Producent Seizoen Premièredatum In choreografie van
De vlught van Arlequin en Colombine Auteur (schrijver libretto, scenario) Pantomime Theater Rob van Reijn 2000/2001 3 oktober 2000 Rob van Reijn

Bronnen

  • Rob van Reijn, Voetlicht & vetpotten : roman over Jan van Well in en om de schouwburg : een kroniek van Amsterdam, 1772-1818, Schoorl 2000.
  • Hans Uitman, Toen de Parijse benen de Moerdijk passeerden! : de invloed van de Parijse boulevardtheaters op het Amsterdamse ballet (1813-1868), Leiden 1996.