Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken


Bernlef.jpg

NaamJ. Bernlef
Volledige naamHendrik Jan Marsman
PseudoniemBernlef, Ronnie Appelman, J. Grauw, Cas den Haan, S. den Haan, Cas de Vries
Geboortedatum14 januari 1937
Geboorteplaats Sint Pancras
Overlijdensdatum29 oktober 2012
Overlijdensplaats Amsterdam
BeroepSchrijver, Dichter
DisciplineToneel
Externe databases:
DBNL
IBDb
VIAF

J. Bernlef (1937) is een Nederlands schrijver, dichter en vertaler. Vanaf 2002 publiceert hij onder het pseudoniem Bernlef (zonder de initiaal J.).

Bernlef debuteerde in 1959 als dichter met Kokkels, en in hetzelfde jaar als prozaïst met Stenen spoelen. Voor Kokkels ontving hij in november 1959 de Reina Prinsen Geerligsprijs. In 1984 werd hij bij het grote publiek bekend met zijn roman Hersenschimmen, waarin hij het dementeringsproces uitvoerig beschrijft vanuit het oogpunt van een dementerende man. De roman werd in 1986 voor toneel bewerkt door Chaim Levano en onder zijn regie gespeeld door Toneelgroep Centrum. 1987 werd het verfilmd door Heddy Honigmann, en in 2006 volgde weer een bewerking als toneelstuk uitgevoerd door het Ro Theater, onder regie van Guy Cassiers. In 2007 werd de novelle Vallende Ster door het Onafhankelijk Toneel als toneelstuk uitgevoerd (acteur René van 't Hof vertolkte de figuur van variété-artiest Wim Witteman; hiervoor ontving hij De VSCD Mimeprijs).

Bernlef heeft ook gepubliceerd onder de pseudoniemen Ronnie Appelman, J. Grauw, Cas den Haan, S. den Haan en Cas de Vries. Het pseudoniem Bernlef is ontleend aan de blinde Friese dichter Bernlef uit de 8e eeuw.

Als vertaler heeft Bernlef in het Nederlandse taalgebied tal van Amerikaanse en Zweedse dichters geïntroduceerd, onder wie Marianne Moore, Elizabeth Bishop en Tomas Tranströmer. Van de Zweed, die door velen als een van de grootste hedendaagse dichters wordt beschouwd, heeft hij zelfs het hele werk integraal vertaald onder de titel De herinneringen zien mij.

Bernlef is de schrijver van het Boekenweekgeschenk in 2008, met het boek De pianoman. In 2009 schreef Bernlef in opdracht van Onafhankelijk Toneel de tekst voor de operasolo Ophelia.

J. Bernlef schreef Esther in opdracht van Het MUZtheater. Voor toneel schreef hij verder Sterf de moord (1973), In verwachting (1975), Deuren (1977) en Nachtrit' (1979)


J. Bernlef heeft bijgedragen aan 20 productie(s).

J. Bernlef heeft gewerkt in de volgende functies:


Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan J. Bernlef heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:

NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.

Curriculum Vitae Theatrum
Productie Functie Producent Seizoen Premièredatum In regie van
Drijfanker Vertaling Toneelgroep Centrum 1973/1974 21 maart 1974 Christiaan Nortier
Sterf de moord Auteur (schrijver libretto, scenario) Toneelgroep Centrum 1973/1974 15 november 1973 Christiaan Nortier
In verwachting Auteur (schrijver libretto, scenario) Toneelgroep Centrum 1974/1975 11 januari 1975 Christiaan Nortier
Net uit Auteur (schrijver libretto, scenario) Stichting Werkgroep Poëzie Hardop 1976/1977 7 december 1976
Deuren Auteur (schrijver libretto, scenario) Stichting Theaterunie 1976/1977 16 april 1977 Christiaan Nortier
Het is maandag Auteur (schrijver libretto, scenario) Stichting Werkgroep Poëzie Hardop 1977/1978 3 oktober 1977
Nachtrit Auteur (schrijver libretto, scenario) Stichting Theaterunie 1978/1979 10 februari 1979 Christiaan Nortier
Voetnoten / Das Stuck von der Liebe Auteur (schrijver libretto, scenario) Ensemble De Dikke van Dale 1985/1986 7 januari 1986 Paul Vermeulen Windsant
Deuren Auteur (schrijver libretto, scenario) Theaterwerkplaats 1986/1987 30 januari 1987 Kor de Kruif
Spoken in de kast Auteur (schrijver libretto, scenario) De Salon 1988/1989 24 maart 1989 Annemarie Prins
Beckett en Buster Auteur (schrijver libretto, scenario) Ro Theater 1991/1992 12 april 1992 Pieter Vrijman
Roger, Roger! Auteur (schrijver libretto, scenario) Stichting Nesproductiehuis 1993/1994 10 mei 1994 Ton Lutz
Esther Auteur (schrijver libretto, scenario) Het MUZtheater 1994/1995 21 oktober 1994 Allan Zipson
Jana Auteur (schrijver libretto, scenario) Kunstwerf Malschaert Maastricht Sirkel 1994/1995 27 april 1995
Een zijn zonder verandering Auteur (schrijver libretto, scenario) Henk van Ulsen 1996/1997 4 januari 1997 Carel Alphenaar
Een huis vol stemmen Auteur (schrijver libretto, scenario) Orkater 1999/2000 22 november 1999
Eclips Auteur (schrijver libretto, scenario) Stichting Carte Blanche 2000/2001 11 augustus 2000 Rob Scholten
Uur U Auteur (schrijver libretto, scenario) Theater van de Verloren Tijd 2003/2004 25 april 2004 Sjon Brands
Hersenschimmen Auteur (schrijver libretto, scenario) Ro Theater 2005/2006 18 maart 2006 Guy Cassiers
Ophelia Auteur (schrijver libretto, scenario) Onafhankelijk Toneel 2008/2009 24 mei 2009 Mirjam Koen

Bibliografie

  • 1960 - Kokkels (debuutroman)
  • 1962 - De overwinning: het verslag van een nederlaag (bekroond met een reisbeurs van OK&W)
  • 1963 - Onder de bomen (verhalen)
  • 1965 - Ben even weg (poëzie)
  • 1965 - Het strikken van een das (poëzie, 3 ex.)
  • 1965 - Wat zij bedoelen (met K. Schippers, interviews)
  • 1965 - Stukjes en beetjes (roman, later uitgegeven als: Achterhoedegevecht)
  • 1966 - De schoenen van de dirigent (poëzie)
  • 1966 - Paspoort in duplo (roman)
  • 1967 - De schaduw van een vlek (verhalen)
  • 1967 - Een cheque voor de tandarts (met K. Schippers, documentaire)
  • 1968 - Bermtoerisme (poëzie)
  • 1968 - De dood van een regisseur (roman)
  • 1969 - De verdwijning van Kim Miller (verhalen)
  • 1970 - Wie a zegt (essays)
  • 1970 - Hoe wit kijkt een eskimo (poëzie)
  • 1971 - Het verlof (roman)
  • 1971 - Rondom een gat (een winterboek)
  • 1972 - De maker (roman)
  • 1972 - Grensgeval (poëzie)
  • 1973 - Sneeuw (roman)
  • 1973 - "Sterf de moord" (Toneel)
  • 1974 - Brits (poëzie)
  • 1974 - Hondedromen (verhalen)
  • 1974 - Het komplot (verhalen)
  • 1975 - "In verwachting" (toneel)
  • 1975 - Meeuwen (roman)
  • 1976 - De man in het midden (roman)
  • 1976 - Zwijgende man (poëzie)
  • 1977 - Gedichten 1960-1977 (poëzie)
  • 1978 - Anekdotes uit een zijstraat (verhalen)
  • 1979 - Stilleven (poëzie)
  • 1979 - Nachtrit (toneel)
  • 1980 - De ruïnebouwer (verslag en schouwspel)
  • 1980 - De kunst van het verliezen (poëzie)
  • 1981 - Onder ijsbergen (roman)
  • 1982 - Alles teruggevonden/niets bewaard (poëzie)
  • 1984 - Hersenschimmen (roman, in 1988 bewerkt tot film en in 2006 tot theaterstuk)
  • 1985 - Verschrijvingen (prozagedichten)
  • 1986 - Wolftoon (poëzie)
  • 1987 - Publiek geheim (roman)
  • 1987 - Drie eilanden (een bundel waarin opgenomen de romans sneeuw, meeuwen en onder ijsbergen)
  • 1988 - Gedichten 1970-1980 (poëzie)
  • 1988 - Geestgronden (poëzie)
  • 1989 - Vallende ster (novelle)
  • 1989 - Achterhoede gevecht (een bewerking van het in 1965 als prozadebuut uitgegeven Stukjes en beetjes)
  • 1990 - De noodzakelijke engel (poëzie)
  • 1990 - Doorgaande reizigers (verhalen)
  • 1991 - Verborgen helden (bloemlezing)
  • 1991 - Ontroeringen (essays)
  • 1992 - De witte stad (roman)
  • 1992 - De herinneringen zien mij (integrale vertaling van het werk van Tranströmer)
  • 1993 - Niemand wint (poëzie)
  • 1993 - Eclips (roman)
  • 1993 - Schiet niet op de pianist. Over jazz (essays)
  • 1994 - Vreemde wil (poëzie)
  • 1994 - Esther (toneel)
  • 1995 - Alfabet op de rug gezien (poëzievertalingen)
  • 1995 - Cellojaren (verhalen)
  • 1997 - Achter de rug Gedichten 1960-1990
  • 1997 - Verloren zoon (roman)
  • 1997 - Schijngestalten (bevat tevens Hersenschimmen, Vallende ster en Eclips)
  • 1997 - Onder ijsbergen (herduk als Grote Lijsters 1997 Nr.1, literaire reeks voor scholieren)
  • 1998 - De losse pols (essays)
  • 1998 - Aambeeld (poëzie)
  • 1999 - Meneer Toto-tolk ter gelegenheid van de jaarwisseling 1998-1999
  • 1999 - Haalt de jazz de eenentwintigste eeuw? (essays)
  • 1999 - Tindeman's Dilemma (verhalen)
  • 2000 - Boy (roman)
  • 2000 - Kokkels & Stenen spoelen (verzen & verhalen)
  • 2000 - Bernlefs beste volgens Bernlef (verhalen)
  • 2001 - Bagatellen voor een landschap (gedichten)
  • 2001 - Tegenliggers (portretten en ontmoetingen)
  • 2002 - Verbroken zwijgen (verhalen)
  • 2003 - Buiten is het maandag
  • 2004 - Kiezel en traan (gedichten)
  • 2005 - De onzichtbare jongen (roman)
  • 2005 - Een jongensoorlog (roman, een door de schrijver zelf herziene versie van de eerdere romans Stukjes en beetjes en Achterhoedegevecht)
  • 2006 - Hoe van de trap te vallen (jazzverhalen)
  • 2006 - Hersenschimmen (leesclubeditie)
  • 2007 - Op slot (roman)
  • 2008 - Het begin van tranen (verhalen)
  • 2008 - De pianoman (Boekenweekgeschenk)
  • 2009 - De rode droom (roman)
  • 2009 - Ophelia (tekst operasolo)
  • 2010 - De tweede ruimte (essays)
  • 2010 - Geleende levens (novellen)
  • 2011 - De een zijn dood (roman)

Prijzen

  • 1959 - Reina Prinsen Geerligsprijs voor Kokkels
  • 1962 - Poëzieprijs van de gemeente Amsterdam voor Morene
  • 1964 - Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs voor Dit verheugd verval
  • 1964 - Poëzieprijs van de gemeente Amsterdam voor En dode hagedis
  • 1977 - Vijverbergprijs voor De man in het midden
  • 1984 - Constantijn Huygens-prijs voor zijn gehele oeuvre
  • 1987 - AKO Literatuurprijs voor Publiek geheim
  • 1989 - Diepzee-prijs voor Hersenschimmen]
  • 1994 - P.C. Hooft-prijs voor zijn gehele oeuvre

Externe links

Bronnen