50 jaar Het Nationale Ballet - Herinneringen en dromen
Dit is een pagina in de reeks: 50 jaar Het Nationale Ballet. Voor meer informatie, zie aldaar.
Herinneringen en dromen
Nicolette Langestraat maakte een bundel van herinneringen over het reizen in de bus en dromen over het vak, die oud-collega's met elkaar hebben gedeeld op de (besloten) Facebook groepspagina rond de Reünie van Het Nationale Ballet, ter gelegenheid van het 50 jarige bestaan.
NB: De namen van de oud-medewerkers zijn die zoals ze in de tijd van hun dienstverband met Het Nationale Ballet werden gebruikt. Een aantal van hen voert nu een andere naam. De vetgedrukte namen zijn degenen die de anekdotes hebben ingebracht.
Deze bundeling is gedateerd 1 december 2011
Waar nog niets over is geschreven is het thuiskomen na de voorstelling. Vanavond moet ik er aan denken. De bus van Van Nood, terug uit Groningen, Maastricht, Middelburg en al die plaatsen die er tussen liggen. Na de voorstelling 30 minuten tijd voor afsminken, douchen, tas inpakken. Vlug iets drinken en dan in de bus. Sommige dansers slapen, anderen luisteren naar de muziek op hun walkman. Die waren toen heel nieuw! Na soms uren met lichtjes van de snelweg kwamen we weer in Amsterdam en langzaamaan werden we wakker. Als het, zoals vaak gebeurde, na 12 uur was stopte de bus bij de taxistandplaatsen. Victorieplein, Ceintuurbaan, Museumplein. Steeds leger werd de bus tot we bij de Schouwburg waren. Dan mochten we een taxi nemen naar huis. In de zomer ging ik lopen door het nachtelijke Amsterdam. Thuis gekomen was ik wakker en nam nog wat te eten en natuurlijk nog maillotjes wassen, muziek luisteren. Een mooie herinnering. We mochten alleen een taxi nemen als we ná 24.00 uur Amsterdam binnen reden. Dus af en toe was het spannend .... En ik heb in de eerste Helmerstraat gewoond, je kon gewoon lopen toen. Heerlijk was dat in de zomer, dan trok ik mijn schoenen uit en liet mijn auw-voeten heerlijk "los" in de koele nacht!
Maar Johan (Mittertreiner) lette wel op de volgende dag of je wel een taxi samen met iemand die in dezelfde buurt woonde had genomen; hij moest immers de bonnetjes tekenen. Zo zat ik heel vaak samen met Bovetje in de taxi en kreeg vaak interessante verhalen te horen uit solistenkringen (uit het heden en verleden van toen), die je als corps de ballet danser niet zo gauw te horen zou krijgen.
Dat doet me ook weer denken aan het uitdelen van de zakjes (knisper,knisper) met sejour. Dat deed Johan ook altijd voor de bus vertrok.
Leuk om te lezen. Ik kan me herinneren dat veel dansers rustig aan deden op de heenweg. Slapen, lezen, muziek luisteren. En op de terugweg sliep bijna niemand, dan was het erg gezellig........ Kunnen dansers uit mijn tijd ('87-'96) zich dat ook herinneren? Klopt dit?
Ik herinner me vooral de angst voor files, Danielle! Op de heenweg waren wij er natuurlijk niet bij, omdat we al met de trein vooruit gereisd waren, maar het wachten op de bus kon soms buitenproportionele vormen aannemen. Wanneer de bus dan eindelijk aankwam, bleek er geen tijd meer over om te eten. Maar zelfs de terugweg ging niet altijd zonder vertraging. Ik weet nog dat we ooit met enorme vertraging door wegwerkzaamheden terugkwamen van een voorstelling in Groningen op Koninginnenacht. Omdat ik niet in Amsterdam woonde, moest in nog met de trein naar Utrecht en van daaruit met de taxi naar Zeist. Maar op Koninginnenacht een taxi krijgen.... Om kwart voor vijf kwam ik eindelijk thuis en vond daar een bericht op het antwoordapparaat waarin een collega zich ziek meldde en de volgende voorstelling niet kon doen. Niemand bereikbaar en/of beschikbaar natuurlijk op Koninginnedag. Om 10:30 uur stond ik alweer aan de was in Het Muziektheater. Ik moest de voorstelling doen met Netty die pas uren later met de dansersbus naar de desbetreffende stad kwam. Ik had het net zo goed alleen kunnen doen, want ik moest alles controleren... Tropendagen waren dat!
Een van de meest indringende herinneringen aan de busreizen terug was Uko, die op zijn mondharmonica muziek maakte... vaak een wat melancholieke sound. Ik kan het niet meer horen zonder aan Uko te denken!
Zat in de bus altijd te breien. Beenwarmers en zo. Heel wat wol erdoorheen gejaagd. En het resultaat: mmmmmmmmm. Op de terugweg binnen kijken in huizen waar het licht nog brandde en fantaseren wat zich daar afspeelde. Was lastig, want het licht in de bus mocht niet uit (zedenpolitie?). Ook de indeling is de bus was/is? solisten voorin, gevolgd door het mindere volk. Dus soms stoeltjes wisselen! Arme 'starters', werden de hele weg achterin door elkaar gerammeld. LOL
Hmmm. I don't like the soloists forward, corps rear principle. Sounds too much like "racism" (I grew up in Texas in the '50s!) although this was "status-ism." Unfortunately every company I was in had the same policy. Hopefully not today
Ik droom nog wel over Quity en Bep. Dan heb ik geen roze maillot en krijg het ook niet van hen. Dan moet ik een maillot stelen uit iemands locker. Ook haarspeldjes moet ik stelen. Ik ben in mijn dromen zoals nu, spierwit haar. Heb geen maillot, weet de passen niet, kan mijn haar niet opsteken, heb geen make-up dus die pik ik ook, meestal van Margriet van Waveren, en einde van alles...................heb ik mijn spitzen vergeten mee te nemen. DZJEEZUS, elke maand heb ik deze ellendige droom.
Hahaha Nicolette; ik hoop niet dat dansers dit soort dromen ook over mij hebben! Het is de kunst om het midden te vinden tussen het behoud van de kostuums en de kwaliteit van een werkverhouding en ik kan je uit ervaring zeggen, dat dat niet altijd eenvoudig is. Zeker wanneer het een draak van een danser betrof, was het niet eenvoudig om geduld te hebben. Maar je kunt je ook afvragen, hoeveel geduld je moet hebben met dansers die je voor de twaalfde keer in tutu zo ongeveer in de harsbak ziet zitten.... Over tricots deed ik niet zo moeilijk, maar ik maakte het wel persoonlijk: "Lieverd, je mag er nog wel een hebben, maar zeg het tegen niemand, want dat komen ze allemaal!" Op die manier dacht iedereen in een bijzonder blaadje te staan bij me en deden ze extra hun best om zuiniger te zijn....
mijn NACHTMERRY : hahahaha waar ik nog steeds over droom is de keer dat ik de moeder in giselle was met ZOLTAN ,ik miste een opgang (nooit repetitie gehad en je zag dat stuk nooit omdat je aan het omkleden was ) en stond in paniek in de coulisse want ik was er wel maar op het juiste moment was ik niet opgegaan HELP en zoltan liep alleen op het toneel zogenaamd fluitend en liep in kringetjes ,IK DURFDE niet meer op want improviseren durfde ik niet opgaan durfde ik niet .....zoltan is voor die opgang alleen gebleven ...bibberend stond ik met angst te kijken naar waar ik had moeten zijn !!! SORRY zoltan heb ik nog dromen van !!!! het was ook zo moeilijk de moeder na DE moeder christine anthony te zijn ,ik wist niet hoe te lopen of hoe er ouder uit te zien ,mijn dunne armen staken uit het kostuum als stokjes ,ik heb het niet veel gedaan want het werkte volgens mij niet ,heb me ook niet lekker in gevoeld !!!
Wanneer ik al jullie nachtmerries lees, dan zijn het stuk voor stuk situaties die helemaal niet zo onrealistisch zijn. Bandages, haarspelden en tricots werden regelmatig vergeten en waren dan "te leen" bij de couture. De bus is weleens vertrokken zonder dat iedereen "aan boord" was, waardoor er teruggereden moest worden. En ik had ooit een haastverkleding met Cathy Nussbaumer op toneel links, nadat ze op rechts was afgekomen. Alleen was er in Enschede geen achtertoneel over, zodat ze niet snel naar links toe kon komen. Ze heeft deuren opengetrokken, is onder doeken en kabels doorgekropen en heeft het uitendelijk gered. We hebben het er nog steeds over! :0)
Ik droom vaker dat ik niet meer uit een grand jeté kom en dan het toneel afvlieg, terwijl iedereen beneden staat te kijken... Maar ook de nachtmerrie: geen spitzen bij me, geen spelden voor mijn haar, ballet niet kennen, verkeerde opkomst. Dat gaat dus niet over!?!
Ik herinner m'n dromen niet zo, maar van de enkele die ik me herinner zijn er een paar als danser, ook invallen en de choreografie niet kennen, of normaal aan de andere kant hebben gestaan en dus nu stug de verkeerde kant op gaan. Ook invallen, terwijl ik nergens op gerekend had en natuurlijk geen bandage bij me hebben.
Mijn nachtmerrie gaat vreemd genoeg ook over mijn ballettijd. Ik doe een deur open en nog 1 en kan de weg niet meer terug vinden. Ik kom dan buiten en herken niets meer, vreemde stad vreemde schouwburg en de bus is weg! Paniek! Het zal wel een bepaalde betekenis hebben?
Ook een waargebeurde nachtmerrie die voor mijn tijd bij HNB plaatsvond: De waszakken zouden door Hans Dowit en Annemieke Diederich in de bus worden meegenomen naar Leeuwarden. Hoopvol zat de couture te wachten op de aankomst van de bus. Bij binnenkomst realiseerden Hans en Annemieke zich plotseling dat ze de waszakken niet hadden opgepikt bij de portier. Er werd geïmproviseerd met wat er in huis was: de voorstelling zag er totaal anders uit, maar het publiek had geen idee!
I wonder if your story is the same one as mine. My mother was visiting and took the bus with us to Hilversum for a performance, so not that far. The bus got a flat tire, and we were indeed on the side of the road until another bus came to pick us up. My mother considered it an adventure! She joked that she loved "public" transportation! Other "adventures" that evening - all the female soloists for Symphony in C got stuck in our tutus in our tiny dressing room just before the last ballet of the evening. Someone had to remove the hinges on the door to get us out. It felt a bit claustrophobic. That was also Hans Vonk's first evening conducting. All I remember of that is his pale moon face, disappearing at the end of the Don Q pas de deux before we had the chance to gesture to the orchestra. Sylvester and I thought he had fainted from the stress of playing the first part of the adagio in double time! All in all a more than usually eventful evening. We got home well after midnight.
Ik heb het nooit een probleem gevonden Jeanny; ik ben altijd zowel matineus als een nachtbraker geweest. Dat is nu wel anders! :0) Bij voorstellingen in Arnhem en Nijmegen liet ik me altijd afzetten bij de afslag Driebergen-Zeist. Na al die jaren bleken de dansers uit mijn tijd zich dat nog te kunnen herinneren bij de reünie... Destijds werd me vaak gevraagd, waarom ik niet in Amsterdam kwam wonen. Ik heb het mezelf ook vaak afgevraagd, vooral tijdens de winter, wanneer het ijzig koud was op de perrons. Maar wanneer je in je geboortehuis woont, is dat toch een grote stap. Bovendien vond ik het ook wel prettig om de reis te kunnen benutten om af te kicken van een werkdag. Naarmate de jaren verstreken, de roosters steeds strakker werden en mijn conditie steeds slechter, werd het gewoon werktijd. Ik roosterde in de trein, schreef er séjour-briefjes en zat er zelfs tricot-elastieken te naaien, hetgeen heel wat vreemde blikken opleverde.... Ik reisde dikwijls met het nachtnet. De trein naar Utrecht reed volgens de dienstregeling elk uur om kwart over het hele uur. Maar in de praktijk lag dat wel anders! "De nachttrein naar Utrecht heeft tot onze spijt een vertraging van twinitig minuten"... Die twintig minuten werden dikwijls een halfuur, drie kwartier, tot uiteindelijk de mededeling kwam dat hij überhaupt niet zou rijden. Dan was het wachten op de eerstvolgende... Na een dag van hard werken was het niet moeilijk om op het perron in slaap te sukkelen en die weer aan je neus voorbij te zien rijden, wanneer je te laat wakker werd! Soms haalde je ook nog de laatste stoptrein in de richting Arnhem. Dan was het de kunst om wakker te blijven of op tijd wakker te worden bij Driebergen-Zeist. Eén keer is het me overkomen om wakker te worden bij Veenendaal. Ik ben eruit gestapt, ben met gevaar voor eigen leven snel uitgestapt en het spoor overgestoken om de laatste trein in de tegenovergestelde richting te nemen. Ik ben ook weleens in slaap gesukkeld in de allerlaatste bus tussen Utrecht en Arnhem. Ik werd wakker in Doorn. Ik had geen muntgeld op zak voor een telefooncel en taxi's waren in geen velden of wegen te bekennen. In hevige sneeuwval ben ik van Doorn naar Zeist gelopen, hard zingend om de moed erin te houden.... Nee, niemand zal ooit kunnen zeggen, dat ik niks overhad voor mijn werk bij HNB!... ;0)
Wat mij zo'n 30 jaar later nog steeds bij staat is een voorstelling in Nijmegen. Het was winter en wij, de techniek, waren in Nijmegen de voorstelling aan het opbouwen, ik geloof dat het 'Droom' was. 's Middags kregen wij een telefoontje dat de voorstelling was afgelast. Vanwege de sneeuw en ijzel was het te gevaarlijk voor de dansers bus op naar Nijmegen te rijden. Maar op de vraag of wij, in die tijd 6 man, dan in een hotel in Nijmegen konden overnachten was het antwoord:"is dat nou nodig, kunnen jullie niet gewoon naar Amsterdam terug rijden?" Denk daar eens over na!
Dat was een gevalletje meten met twee maten! Nu komt bij mij ineens een herinnering naar bovendrijven van een premiere in Scheveningen, Circustheater, (volgens mij van Le Tombeau de Coupering o.i.d. In ieder geval een Balanchineballet) op een vrijdag de 13e. Het ging niet door omdat er delen van het dak waren afgewaaid!
Wow! What a blatant disregard for the people without whom no performance would even take place. Here in Oregon the Eugene Ballet Company once left my husband to find his way in a snowstorm to Portland for a performance because we lived outside town, and he was twenty minutes late getting to the bus because we were snowed in. He had the leading role in the evening's performance and no understudy! He took the initiative to find someone to drive him up and arrived just in time. You see, dancers are also expendable in a ballet company!
Het begint eentonig te worden, maar ook bij mij dromen over de weg niet kunnen vinden in het theater. Waar is toch dat toneel? Ik hoor de muziek al en kom maar niet bij het toneel aan. Dat rennen door gangen gaat een tijdje zo door. Als ikna lang zoeken te laat op het toneel kom, sta ik in een ballet wat ik niet ken. Wanhopig probeer ik alles mee te doen, maar het ziet er natuurlijk niet uit. Alleen spullen vergeten, daar droom ik nooit over. Ik had altijd alles driedubbel mee, waardoor anderen vaak iets van me leenden. Ik werd ook vaak thuis gebeld door collega's over hoe laat de les begon en hoe laat we repetitie hadden. Een heerlijke droom is als ik zweef door de lucht. Ik vond springen altijd heerlijk en sprong vaak met de jongens mee, tour en l'air enzo. In mijn droom zweef ik in een grand jete van de ene naar de andere kant van een heerlijk grote studio. Dat gaat dan wel in slow motion en vlak langs het plafond. Grappig om te lezen dat veel ex-dansers ook zulke dromen hebben. Heeft toch aardig wat indruk op ons gemaakt! En zo te lezen gaat het nooit over............maar ik zie het niet als nachtmerries hoor. Ik moet er wel om lachen!!
Terug naar 50 jaar Het Nationale Ballet