Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken


Portret van Hélène Berthé 364243.jpg

NaamHélène Berthé
Volledige naamHélène Roelofsen
Geboortedatum16 mei 1904
Geboorteplaats 's-Gravenhage
Overlijdensdatum3 mei 1997
Overlijdensplaats 's-Gravenhage
BeroepActeur
DisciplineToneel
Externe databases:
IMDb

Hélène Berthé werd geboren als eerste en enige kind van Hendrik Willem Carel Roelofsen (geb. 1877) en Wijnanda Catharina Christina Zevenboom (geb. 1878).

Eind 1929 begint Hélène’s Nederlandse toneelloopbaan wat aarzelend bij het Gezelschap Charles Braakensiek, bij wie zij o.a. optreedt in Suikerfreule (Stadsschouwburg Leiden; 17-11-1929; Leidsch Dagblad 13-11-1929). Zij staat dan als Helène Berté in de krant. Twee weken later maakt Het Vaderland gewag van Hélène Berthé als lid van datzelfde Gezelschap Braakensiek. In de rolverdelingen voor De Big van het 168e, De kleine Lord en Dolle Hans wordt Hèlène niet genoemd, maar op 8 januari 1930 is het raak. Alleen staan nu zowel haar meisjesnaam H. Roelofsen als haar artiestennaam Hélène Berthé in de krant.

Dat had vast te maken met het stuk waarin ze mee zou spelen: De Twee Weezen, ‘un drame à grand spectacle’ waarin het hele gezelschap aan de bak moest, ‘bijgestaan door andere artiesten en figuratie’ (Vaderland; 08-01-1930). Misschien was zij een van die tijdelijke krachten, want we komen haar naam bij Braakensiek in het seizoen ’29-’30 verder niet tegen.

De naam ‘Berthé’

Hélène Roelofsen heeft in ’29 de artiestennaam Hélène Berthé voor het eerst gebruikt. Die naam had ze niet uit haar duim gezogen: het was de meisjesnaam van haar grootmoeder van moeder’s kant, Helena Berthé, naar wie zij vernoemd was. (zie de trouwakte van Hendrik Roelofsen en Wijnanda Zevenboom en Hélène’s geboorteakte). In de advertentie ter kennisgeving van het huwelijk met Anton Roemer heet ze Hélène Berthé Roelofsen en in de advertentie bij Anton’s overlijden is het zelfs Hélène Roemer - Berthé Roelofsen geworden.

Het verhaal gaat dat Hélène Berthé, terwijl ze op het punt stond om naar Indië te vertrekken, van Cor van der Lugt Melsert een contract aangeboden kreeg, dat ze accepteerde. We weten niet op welk moment dat geweest is, maar in het Vaderland van 19-06-1930 wordt een L. Roelofsen genoemd in het rijtje toneelspeelsters dat voor het komende seizoen is geëngageerd. We gaan er van uit dat Hélène Roelofsen (Lena?) in het seizoen ’30-’31 haar intrede doet bij het N.V. Vereenigd Rotterdamsch-Hofstad Tooneel.

In veel kranten ziet men verhaspelingen en type- of zetfouten bij de namen van nieuwe toneelspelers en –speelsters. Zo komen we bijvoorbeeld ook Enny en Mary Dunselman tegen, terwijl het over Enny Heijmans-Snyders, Mary Dresselhuys en Willy Dunselman gaat.

In november 1930 doet zij in elk geval mee in De laatste liefde van Ossip Dymow. Het stuk gaat op 21 november in première (Vaderland; 22-11-1930). Het is de voorstelling waarmee Louis van Gasteren zijn 25-jarig toneel-jubileum viert. Mies van den Haak en Hélène ‘vervulden goed haar rolletjes van kamermeisje en verpleegster’ (F.L. in Het Vaderland; 22-11-1930)

In het seizoen ’30-’31 blijft Hélène Berthé grotendeels op de achtergrond (en Hélène Roelofsen ook). Ze wordt in elk geval in de kranten niet genoemd. De concurrentie binnen het gezelschap is dan ook aanzienlijk. Het VRHT ritselt van de kittige types: Mary Dresselhuys, Willy Dunselman, Carla de Raet, Mies van den Haak, Henny van Merle, Mies Versteeg. Om nog maar te zwijgen van Sinny Hammé, Annie Brugman, Joekie Broedelet en Lucie Muzerie. Toch zit het Hélène in dit seizoen niet mee. Zelfs de schimmige Lydia Eindhoven mag een keer meedoen...

Pas op 15 juni 1931, wanneer de krant Voorwaarts als eerste de plannen van het VRHT voor het nieuwe seizoen ontvouwt, zien we haar weer in de krant terug. Het mag dan zo zijn dat Mary Dresselhuys, Carla de Raet en Juliette Roos het gezelschap zullen verlaten, er blijven nog minstens 18 dames aan het VRHT verbonden.

Hélène moet geduld hebben tot maandag 12 oktober. Op die dag speelt het VRHT de Nederlandse première van het toneelstuk De Blauwe Trein (Côte d’Azur) van Birabeau en Dolley in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag. In dit eerste ‘echte’ seizoen speelt ze verder nog in Pariser Platz 13 van Vicky Baum (december – januari)


Hélène Berthé heeft bijgedragen aan 66 productie(s).

Hélène Berthé heeft gewerkt in de volgende functies:


Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Hélène Berthé heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:

NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.

Curriculum Vitae Theatrum
Productie Functie Producent Seizoen Premièredatum In regie van
Madame Sans-Gêne Uitvoerende N.V. Vereenigd Rotterdamsch-Hofstad Tooneel 1927/1928 24 maart 1928 Cor van der Lugt Melsert (1882-1969)
De Spaansche Vlieg Uitvoerende Ensemble Charles Braakensiek 1928/1929 6 juli 1929
Napoleon bemoeit zich d'r mee Uitvoerende N.V. Vereenigd Rotterdamsch-Hofstad Tooneel 1930/1931 20 september 1930 Eduard Veterman
Ik heb een mensch gedood Uitvoerende N.V. Vereenigd Rotterdamsch-Hofstad Tooneel 1930/1931 26 september 1930 Cor van der Lugt Melsert (1882-1969)
De laatste liefde Uitvoerende N.V. Vereenigd Rotterdamsch-Hofstad Tooneel 1930/1931 21 november 1930 Cor van der Lugt Melsert (1882-1969)
De blauwe trein Uitvoerende N.V. Vereenigd Rotterdamsch-Hofstad Tooneel 1931/1932 12 oktober 1931 Eduard Veterman
Vadertje Langbeen (Daddy long-legs) Uitvoerende N.V. Vereenigd Rotterdamsch-Hofstad Tooneel 1931/1932 24 december 1931 Eduard Veterman
Mata Hari Uitvoerende N.V. Vereenigd Rotterdamsch-Hofstad Tooneel 1932/1933 18 november 1932 Cor van der Lugt Melsert (1882-1969)
De Bruiloft van Kloris en Roosje Uitvoerende N.V. Vereenigd Rotterdamsch-Hofstad Tooneel 1932/1933 1 januari 1933 Eduard Veterman
Vader des vaderlands Uitvoerende N.V. Vereenigd Rotterdamsch-Hofstad Tooneel 1932/1933 10 februari 1933 Cor van der Lugt Melsert (1882-1969)
Jeanne Uitvoerende N.V. Vereenigd Rotterdamsch-Hofstad Tooneel 1933/1934 23 september 1933 Herman Schwab
Om 8 uur aan tafel Uitvoerende N.V. Vereenigd Rotterdamsch-Hofstad Tooneel 1933/1934 27 oktober 1933 Adriaan van der Horst
Hartelijke groeten uit Salzburg Uitvoerende N.V. Vereenigd Rotterdamsch-Hofstad Tooneel 1933/1934 1 januari 1934 Eduard Veterman
Sheppey Uitvoerende N.V. Vereenigd Rotterdamsch-Hofstad Tooneel 1933/1934 13 maart 1934 Adriaan van der Horst
Strijders in 't wit Uitvoerende N.V. Vereenigd Rotterdamsch-Hofstad Tooneel 1933/1934 4 mei 1934 Adriaan van der Horst
Smaadschrift Uitvoerende N.V. Vereenigd Rotterdamsch-Hofstad Tooneel 1934/1935 31 augustus 1934 Cor van der Lugt Melsert (1882-1969)
Vastgelopen Uitvoerende N.V. Vereenigd Rotterdamsch-Hofstad Tooneel 1934/1935 18 november 1934 Bets Ranucci-Beckmann
Het eeuwige kind Uitvoerende N.V. Vereenigd Rotterdamsch-Hofstad Tooneel 1934/1935 8 december 1934 Adriaan van der Horst
Als men iemand is Uitvoerende N.V. Vereenigd Rotterdamsch-Hofstad Tooneel 1934/1935 1 maart 1935 Bets Ranucci-Beckmann
Warenar Uitvoerende N.V. Vereenigd Rotterdamsch-Hofstad Tooneel 1934/1935 16 maart 1935 Jan van der Linden
Vrouwendictatuur Uitvoerende N.V. Vereenigd Rotterdamsch-Hofstad Tooneel 1934/1935 6 april 1935 Adriaan van der Horst
Marguerite Gauthier (La Dame aux Camelias) Uitvoerende N.V. Vereenigd Rotterdamsch-Hofstad Tooneel 1934/1935 20 april 1935 Cor van der Lugt Melsert (1882-1969)
Marguerite Gauthier Uitvoerende N.V. Vereenigd Rotterdamsch-Hofstad Tooneel 1934/1935 20 april 1935 Cor van der Lugt Melsert (1882-1969)
Rood (Rouge) Uitvoerende N.V. Vereenigd Rotterdamsch-Hofstad Tooneel 1935/1936 26 oktober 1935 Cor van der Lugt Melsert (1882-1969)
Het onbekende meisje Uitvoerende N.V. Vereenigd Rotterdamsch-Hofstad Tooneel 1935/1936 12 december 1935 Cor van der Lugt Melsert (1882-1969)
In rok Uitvoerende N.V. Vereenigd Rotterdamsch-Hofstad Tooneel 1935/1936 26 december 1935 Cor van der Lugt Melsert (1882-1969)
Het concert Uitvoerende N.V. Vereenigd Rotterdamsch-Hofstad Tooneel 1935/1936 11 april 1936 Bets Ranucci-Beckmann
Onschuldige meisjes (The children's hour) Uitvoerende N.V. Vereenigd Rotterdamsch-Hofstad Tooneel 1936/1937 16 september 1936 Cor van der Lugt Melsert (1882-1969)
Uit het leven der Oranjes Uitvoerende N.V. Vereenigd Rotterdamsch-Hofstad Tooneel 1936/1937 19 december 1936
Fräulein Else Uitvoerende N.V. Vereenigd Rotterdamsch-Hofstad Tooneel 1936/1937 27 maart 1937 Cor van der Lugt Melsert (1882-1969)
Op vrije voeten Uitvoerende N.V. Vereenigd Rotterdamsch-Hofstad Tooneel 1937/1938 3 mei 1938 Hans van Meerten
Honeymoon Uitvoerende N.V. Het Nederlandsch Tooneel 1938/1939 20 januari 1939 Paul Storm
Madame Sans-Gêne Uitvoerende N.V. Het Nederlandsch Tooneel 1938/1939 6 februari 1939 Cor van der Lugt Melsert (1882-1969)
Het dubbelleven van Jourdain Uitvoerende N.V. Het Nederlandsch Tooneel 1938/1939 18 maart 1939 Louis de Bree
Pygmalion Uitvoerende N.V. Het Nederlandsch Tooneel 1938/1939 7 april 1939 Frits van Dijk
Lieve menschen Uitvoerende N.V. Het Nederlandsch Tooneel 1939/1940 16 september 1939 Albert van Dalsum
Een Finsch meisje Uitvoerende N.V. Het Nederlandsch Tooneel 1939/1940 23 februari 1940 August Defresne
De kus op het perron Uitvoerende N.V. Het Nederlandsch Tooneel 1939/1940 23 maart 1940 Cor van der Lugt Melsert (1882-1969)
Elektra Uitvoerende N.V. Het Nederlandsch Tooneel 1939/1940 20 juni 1940 August Defresne
Overschotje Uitvoerende N.V. Het Nederlandsch Tooneel 1939/1940 15 september 1940 Cor van der Lugt Melsert (1882-1969)
Peer Gynt Uitvoerende N.V. Het Nederlandsch Tooneel 1939/1940 23 september 1940 Louis Saalborn
De weg is beter dan de herberg Uitvoerende N.V. Het Nederlandsch Tooneel 1939/1940 20 april 1941 Cor van der Lugt Melsert (1882-1969)
Warenar Uitvoerende N.V. Het Nederlandsch Tooneel 1939/1940 6 juli 1941 Cor Hermus
Warenar Uitvoerende Gemeentelijk Theaterbedrijf Amsterdam - Afdeeling Tooneel 1940/1941 26 oktober 1941 Cor Hermus
Prinses Dulcinea Uitvoerende Gemeentelijk Theaterbedrijf Amsterdam - Afdeeling Tooneel 1940/1941 15 november 1941 Cor van der Lugt Melsert (1882-1969)
Achter hooge muren Uitvoerende Gemeentelijk Theaterbedrijf Amsterdam - Afdeeling Tooneel 1940/1941 11 december 1941 August Defresne
Gysbreght van Aemstel Uitvoerende Gemeentelijk Theaterbedrijf Amsterdam - Afdeeling Tooneel 1941/1942 1 januari 1942
De ijsheiligen Uitvoerende Gemeentelijk Theaterbedrijf Amsterdam - Afdeeling Tooneel 1941/1942 6 maart 1942 Jan van Ees
Madame Bovary Uitvoerende Gemeentelijk Theaterbedrijf Amsterdam - Afdeeling Tooneel 1940/1941 25 april 1942 Cor van der Lugt Melsert (1882-1969)
Madame Sans-Gêne Uitvoerende Gemeentelijk Theaterbedrijf Amsterdam - Afdeeling Tooneel 1940/1941 6 juni 1942 Louis van Gasteren
Boefje Uitvoerende Gemeentelijk Theaterbedrijf Amsterdam - Afdeeling Tooneel 1942/1943 23 augustus 1942
Kilometerpaal 7,4 Uitvoerende Gemeentelijk Theaterbedrijf Amsterdam - Afdeeling Tooneel 1942/1943 29 augustus 1942
Jan Klaaz, of Gewaande Dienstmaagt Uitvoerende Gemeentelijk Theaterbedrijf Amsterdam - Afdeeling Tooneel 1942/1943 19 september 1942 Caroline van Dommelen
De Gebroken Kruik Uitvoerende Gemeentelijk Theaterbedrijf Amsterdam - Afdeeling Tooneel 1942/1943 19 september 1942 Cor van der Lugt Melsert (1882-1969)
De ijsheiligen Uitvoerende Gemeentelijk Theaterbedrijf Amsterdam - Afdeeling Tooneel 1942/1943 31 oktober 1942 Jan van Ees
Mevrouw Capet Uitvoerende Gemeentelijk Theaterbedrijf Amsterdam - Afdeeling Tooneel 1942/1943 21 november 1942 Cor van der Lugt Melsert (1882-1969)
Spaanschen Brabander Jerolimo Uitvoerende Gemeentelijk Theaterbedrijf Amsterdam - Afdeeling Tooneel 1942/1943 2 mei 1943 Cor van der Lugt Melsert (1882-1969)
Tehuis voor dames Uitvoerende Gemeentelijk Theaterbedrijf Amsterdam - Afdeeling Tooneel 1943/1944 25 september 1943 Cor Hermus
De infanten Uitvoerende Gemeentelijk Theaterbedrijf Amsterdam - Afdeeling Tooneel 1943/1944 9 april 1944 Cor van der Lugt Melsert (1882-1969)
Pygmalion Uitvoerende N.V. Het Residentie Tooneel 1946/1947 19 september 1946 Bets Ranucci-Beckmann
Drie om één Uitvoerende N.V. Het Residentie Tooneel 1946/1947 19 november 1946 Bets Ranucci-Beckmann
De gebroeders Karamazov Uitvoerende N.V. Het Residentie Tooneel 1946/1947 3 december 1946 Ben Royaards
Rendez-vous te Senlis Uitvoerende N.V. Het Residentie Tooneel 1946/1947 3 maart 1947 Ben Royaards
Warenar Uitvoerende N.V. Het Residentie Tooneel 1946/1947 19 mei 1947 Ben Royaards
't Is feest vandaag Uitvoerende Bouwmeester Revue 1947/1948 1 november 1947 Louise Bouwmeester-Sandbergen

Hélène en Cor van der Lugt 1937-1944

In de anecdote over Cor van der Lugt die met een contract zwaaiend de loopplank oprent om Hélène van haar voorgenomen vertrek naar Indië af te brengen, wordt ook vermeld dat zij vervolgens tien jaar bij hem is blijven werken. Het Vereenigd Rotterdamsch-Hofstad Tooneel is na het seizoen ’37-’38 doorgegaan als NV Het Nederlandsch Tooneel, eveneens onder leiding van Cor van der Lugt Melsert. Dit gezelschap heeft gefunctioneerd tot en met december 1941. De roerende zaken (inclusief een deel van het personeel) van het Nederlandsch Tooneel zijn per 1 januari 1942 opgegaan, c.q. opgenomen in de organisatie die luisterde naar de naam Gemeentelijk Theaterbedrijf Amsterdam, afdeling Tooneel. Cor van der Lugt was ook van deze club langere tijd de baas.

Tien jaar is een mooi rond getal, maar het is in dit geval enkel een zegswijze. Hélène Berthé en Cor van der Lugt hebben een artistieke en zakelijke band onderhouden die, uitgaande van een begin in ’30-’31, feitelijk veertien seizoenen heeft standgehouden. Zij heeft, met Anton Roemer aan haar zijde en geregisseerd door Cor van der Lugt, in april 1944 voor het laatst voor het GTA gespeeld, in De Infanten van Forster in de Stadsschouwburg in Amsterdam (De Courant – Het Nieuws van den Dag; 11-04-1944).

Residentie Tooneel

In seizoen 1947/1948 speelde zij nog enkele rollen bij het Residentie Tooneel.

Pygmalion 152947.jpg

Foto: V.l.n.r. Hélène Berthé, Lily Bouwmeester en Richard Flink in Pygmalion (g.B. Shaw), N.V. Het Residentie Tooneel, 1946/1947. Foto: Particam Pictures/MAI.

Archiefonderzoek Hélène Berthé

In april 1936 werd in Rotterdam Hélène’s dochter Georgina geboren. Zij werd op de Haagse gezinskaart van Hendrik Willem Carel Roelofsen als zijn kleindochter bijgeschreven. Op Georgina’s eigen kaart staat aangetekend: ‘kind v. Hélène ‘04’. De ambtenaar die de kaart aanmaakte heeft als voornaam 'Georgine' ingevuld en voortaan staat zij ambtelijk als zodanig geregistreerd

In september 1938 verhuisde Hélène Roelofsen van Den Haag naar Amsterdam. Op de woningkaarten van de drie adressen waar zij heeft gewoond (Van Breestraat, de Willemsparkweg en Johannes Verhulststraat), staat steevast aangetekend dat het om één (vrouwelijke) bewoner gaat: zijzelf. Haar vader Hendrik Roelofsen en zijn vrouw zijn in juli 1939 van Den Haag naar Naarden verhuisd, mét Georgina.

Op 17 of 18 augustus 1948 is Hélène Roelofsen getrouwd met (Anthonie Gerardus Joseph) Anton Roemer, geboren op 27 september 1887 te Amsterdam. Dat huwelijk werd waarschijnlijk in Den Haag gesloten, waar het paar sinds juli 1946 samenwoonde op de Adriaan Pauwstraat nr 23 - I. Roemer was eerder getrouwd geweest met Hendrina Maria van der Veur (geb. 1882) en in de zomer van 1948 was het huwelijk, dat dateerde uit 1916, door scheiding beëindigd.

In mei 1950 wordt Georgine's achternaam Roelofsen in het bevolkingsregister gewijzigd in Roemer. Dat betekent dat Anton haar als zijn dochter heeft erkend.

Op 21 februari 1951 overleed Anton Roemer op 63-jarige leeftijd.

(Groot-)Vader en (groot-)moeder Roelofsen zijn in 1953 met Georgine teruggegaan naar Den Haag. Hendrik is daar op 31 augustus 1961 overleden, zijn vrouw Wijnanda leefde op dat moment nog. Georgine is in mei '63 getrouwd met L. Th. J. Meijs en in maart 1971 overleden.

Hélène is 92 geworden en op 3 mei 1997 overleden. Anton en zij liggen samen op de begraafplaats Oud Eik en Duinen in Den Haag, elk onder een eigen steen.

  • Bron: Digitale Stamboom Den Haag (gezinskaarten Hendrik Willem Carel Roelofsen, resp. Georgine Roelofsen); Gemeentearchief Amsterdam, woningkaarten; Bussumsche Courant van 15-07-1939 (‘Ingekomen’); Centraal Bureau Genealogie; Gemeentearchief Amsterdam, persoonskaarten A.G.J. Roemer, resp. H. Roelofsen; Bevolkingsregister gemeente Den Haag (Virtuele Studiezaal)

Bronnen