Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken


De Kroon, Haarlem

Unknown.png

NaamDe Kroon, Haarlem
PlaatsHaarlem
TypeTheaterzaal
ArchitectJ.F.W. Storm
Bouwjaar1902
Openingsdatum8 januari 1903


De Kroon: een restaurant met concert- en toneelzaal

Aan de Grote Markt 9-13 werd in 1902, naar ontwerp van architect J.F.W. Storm Restaurant De Kroon met theateraccommodatie gebouwd. De opening als theater was op 8 januari 1903.

In 1908 werd het gebouw verfraaid en de zaal verbeterd. De capaciteit was in 1903 627 zitplaatsen en vanaf 1908 750. Er was een orkestbak, een balkon en er waren loges. Het lijsttoneel was 6,18 meter breed, 9,6 meter diep en 17,50 meter hoog. Er werd voornamelijk toneel gebracht, later ook film.

In 1918 werd het als theater gesloten. Thans is er café-restaurant Brinkman gevestigd dat al jaren een voorname plaats in neemt in het Haarlemse uitgangsleven. In de kelder was van 1950 tot 1973 de sociëteit Teisterbant gevestigd waar veel belangrijke kunstenaars lid waren.

Op de plaats van De Kroon stonden eeuwenlang huizen met de zelfde naam. Ook is er sprake van 'de huijsinge van de Croon', waarschijnlijk een nering met een kroon als logo. Later kwam er op deze plek logement De Kroon.

In 1871 vestigde zich daar de sociëteit De Kroon die op het achterliggende terrein een concertzaal liet bouwen met ruim 1200 plaatsen. In 1902 werd de sociëteit en de zaal afgebroken en verrees er een restaurant en een concert-en toneelzaal waarvan de ingang aan de Smedestraat lag.

Hoewel het theater te klein was voor grote producties speelde het een belangrijke rol in het Haarlemse toneelleven. Toen de schouwburg aan de Jansweg wegens brandgevaar een tijd dicht moest verhuisde veel gezelschappen naar De Kroon.

Het toneel kon door 'overwelving en overdekking van de orkestbak geschikt gemaakt worden voor grote concerten. Het gebouw had elektrisch licht en een andere innovatie was de airconditioning. Verschillende machines zogen verse lucht aan die (na zuivering) 's winters verwarmd en zomers gekoeld werd. Van boven af werd deze lucht de zalen ingeblazen en daarna via de vloer door ventilatiekokers weer afgevoerd.

Bij de opening schreef de bekende toneelcriticus J.H. Rossing: 'Een van de mooiste en stemmige zalen van ons land'. Door een lantaarnraam in het plafond viel van 1908 zacht blauw licht naar binnen, versterkt door het paars van de stoelen en het voordoek. De wanden waren zachtgeel met lila lambrisering. Bijzonder was de plafondverlichting in het gehele gebouw: talloze kleine gloeilampen in de bogen van de zoldering. In de zaal was dit een rijk effect.

Het exterieur aan de Grote Markt was geïnspireerd op de overliggende Vleeshal.

Bronnen

  • Productiedatabase
  • Theaters in Nederland sinds de zeventiende eeuw. Redactie Bob Logger, Eric Alexander, Menso Carpentier Alting, Nico van der Krogt, Nathalie Wevers. Theater Instituut Nederland, 2007