Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken


UploadenAfbeeldingDef.png
NaamDarius Milhaud
Geboortedatum4 september 1892
Geboorteplaats Aix-en-Provence
Overlijdensdatum22 juni 1974
Overlijdensplaats Genève
BeroepComponist
DisciplineMuziekthater
TrefwoordenOpera
Externe databases:
IMDb
VIAF

Darius Milhaud (1892 - 1974) was een Franse componist en muziekpedagoog.

Hij is een zoon uit een oud provençaals-joods gezin. De geografische als ook de religieuze afkomst zal hem in zijn gehele leven vormen. Systematisch muziekonderwijs kreeg hij vanaf zijn 7e levensjaar met vioolles. Zijn eerste composities ontstonden in 1905.

In 1909 startte hij met de vioolstudie aan het Parijse Conservatoire national supérieur de musique, maar drie jaar later ging hij over naar de compositie-studie. Zijn docenten daar waren André Gédalge voor contrapunt en compositie, Charles–Marie Widor voor compositie en Vincent d'Indy voor dirigeren. Toen maakte hij ook kennis met Arthur Honegger en Jacques Ibert. Zelf componeerde hij in die tijd voornamelijk liederen naar gedichten van Franse tijdgenoten en een eerste opera (La brebis égarée 1910-1915).

In 1912 ontstond een belangrijke vriendschap met de Franse dichter Paul Claudel die zijn muzikale leven voor een groot deel heeft beïnvloed. Francis Jammes en Leo Latil hadden ook hun steentje bijgedragen tot de wording als componist van Darius Milhaud. Gedurende de Eerste Wereldoorlog nam Paul Claudel hem mee als attaché aan de Franse ambassade (1917-1918) naar Rio de Janeiro in Brazilië. Daar leerde hij de Braziliaanse volksmuziek en de populaire muziek kennen. Dat had in de volgende jaren grote invloed op zijn eigen compositiestijl. Zijn stijl is in Brazilië volwassen geworden.

In maart 1919 kwam hij naar Frankrijk terug. Hij had contact met de kring om Jean Cocteau en Erik Satie die in 1920 door Collet, de Groupe des Six werd genoemd met Arthur Honegger, Francis Poulenc, Georges Auric, Louis Durey en Germaine Tailleferre als naaste collega's. De composities gemaakt in zijn Groupe des Six-tijd brachten hem de eerste successen bij het publiek, maar ook schandalen.

In 1925 huwde hij zijn nicht Madeleine.

Na de uitbraak van de Tweede Wereldoorlog emigreerde Milhaud met zijn gezin naar de Verenigde Staten van Amerika en werd hij aan het Mills College in Oakland leraar voor compositie (tot 1971). Na het einde van de oorlog werd hij eveneens professor voor compositie aan het befaamde Conservatoire supérieur de musique te Parijs. Hij doceerde in de volgende tijd jaarlijks afwisselend tussen de beide continenten. Tot zijn leerlingen behoorden de jazzmusicus Dave Brubeck, de minimalist Steve Reich, de Zweed Allan Pettersson, de Duitser Karlheinz Stockhausen en Griek Iannis Xenakis.

Milhaud was een zeer productieve componist en schreef meer dan 400 partituren in alle mogelijke genres: opera, symfonie en symfonische muziek, kamer- en vocaalmuziek, werken voor harmonieorkest en liederen.


Darius Milhaud heeft bijgedragen aan 54 productie(s).

Darius Milhaud heeft gewerkt in de volgende functies:


Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Darius Milhaud heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:

NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.

Curriculum Vitae Theatrum
Productie Functie Producent Seizoen Premièredatum In regie van
Fantastische vertellingen Auteur (schrijver libretto, scenario) Parapluie 1981/1982 5 november 1981 Kees Boas
Le boeuf sur le toit Muziek Div. Studententoneel: Studententooneelvereeniging 1931/1932 4 juli 1932 Ad Hooykaas
Dansmatinee Muziek Corrie Hartong 1939/1940 30 november 1940
Dance Recital Muziek Darja Collin 1944/1945 28 februari 1945
Adam miroir Muziek Ballets de Paris 1948/1949 7 januari 1949
Noodlottige hartstochten Muziek Stichting Rotterdams Toneel 1949/1950 27 mei 1950 Corrie Hartong
Noodlottige hartstochten Muziek Stichting Rotterdams Toneel 27 mei 1950 Corrie Hartong
Le pauvre matelot Muziek Stichting De Nederlandse Opera 1950/1951 1 juli 1951 Abraham van der Vies
La colonnade Muziek Het Nederlands Ballet 1954/1955 20 januari 1955
Protée Muziek Holland Festival 1958/1959 22 juni 1959 Serge Ligier
Chiaroscuro Muziek Western Theatre Ballet 1960/1961 21 oktober 1960
La colonnade Muziek Nederlands Dans Theater 1960/1961 23 februari 1961
Concert pour percussion et orchestre Muziek Ballet van de XXe Eeuw 1962/1963 30 januari 1963
Le boeuf sur le toit Muziek Holland Festival 1967/1968 16 juni 1968 Phil Flad
Rashomon Muziek Nieuwe Komedie 1972/1973 2 september 1972 Cor Stedelinck
Presto, vivo et lento Muziek Koninklijk Ballet van Vlaanderen 1972/1973 21 november 1972
Presto, vivo et lento Muziek Vlaanderen, Koninklijk Ballet van 21 november 1972
Het koffiehuis Muziek Publiekstheater 1974/1975 21 september 1974 Bob Logger, Hans Croiset
Les malheurs d'Orphée Muziek Studio Ensemble Nederlandse Opera Stichting 1975/1976 6 februari 1976 Jan Bouws
Adriaan Roland Holst Muziek Stichting Werkgroep Poëzie Hardop 1976/1977 2 november 1976 Marijke Frijlink, Huub Oosterhuis
L'Abandon d'Ariane Muziek Holland Festival 1978/1979 1 juni 1979 Eddy Habbema
La déliverance de Thésée Muziek Holland Festival 1978/1979 1 juni 1979
Relâche Muziek Holland Festival 1 juni 1979
La délivrance de Thésée Muziek Holland Festival 1978/1979 1 juni 1979
L'abandon d'Ariane Muziek Holland Festival 1978/1979 1 juni 1979
Ronsard Muziek Introdans 1980/1981 20 september 1980
De arme matroos Muziek Lyrische Komedie 1981/1982 8 oktober 1981 Juri Voogd
Landschap Muziek Het Nationale Ballet 1981/1982 2 juni 1982
Het mannetje in de kop en de vis Muziek Toneelgroep De Appel 1982/1983 11 mei 1983 Swami George
Het mannetje in de kop Muziek Stichting Rein Edzard Produkties 1984/1985 29 december 1984
Solo op één been Muziek Stichting Klim 1984/1985 4 april 1985
Le boeuf sur le toit Muziek Pantomime Theater Rob van Reijn 1985/1986 29 september 1985 Rob van Reijn
Le création du monde Muziek Mimetheater Kruimels 1985/1986 11 april 1986 Hanka van der Flier
Agamemnon / De vogels Muziek Nederlands Eurythmie Ensemble 1986/1987 7 oktober 1986 Werner Barfod
Triptych Muziek Theatre Ballet of Canada 1988/1989 13 oktober 1988
Moderne compositie Muziek Marc Vanrunxt en dansers 1989/1990 25 april 1990
Orpheus 1990 Muziek Stichting Glashart 1990/1991 4 oktober 1990 Apostolos Panagopoulos
Le pauvre matelot Muziek Stichting Operalab 1992/1993 25 april 1993 Murielle Lucie Clément
Fernando Arrabal Muziek Dansgezelschap Reflex 1993/1994 24 september 1993
De wonderbaarlijke genezing van prinses Doortjes nee-ziekte Muziek Amadeus Duck 1996/1997 5 maart 1995
La création Muziek Kunst jr. Festival Den Bosch 1995/1996 26 mei 1996 Paul Koek
100%: La délivrance de Thésée Muziek Stichting Grand Theatre 1996/1997 23 december 1996 Javier López Piñón, Harmen Cnossen
L'abandon d'Ariane opus 94 Muziek Koninklijk Conservatorium 1998/1999 15 maart 1999 Aat Ceelen
L'enlèvement d'Europe Muziek Koninklijk Conservatorium 1998/1999 15 maart 1999 Aat Ceelen
La déliverance de Thésée opus 97 Muziek Koninklijk Conservatorium 1998/1999 15 maart 1999 Aat Ceelen
Poppentje met acht handen Muziek Het Concertgebouw, Amsterdam 2001/2002 13 januari 2002 Saskia Janse
Sympathy for The Devil Muziek Noord Nederlands Toneel 2002/2003 10 december 2002 Matthijs Rümke
Le train bleu Muziek Introdans 2002/2003 29 maart 2003 Lindsay Kemp
Toeters in trammelant Muziek Trio Kassandra 2004/2005 24 augustus 2004 Joanne Swaan
L'enlèvement d'Europe Muziek Conservatorium Maastricht 2004/2005 23 november 2004 Corinna Palm
Glamorous Night Muziek Stichting Concerten Huis te Linschoten 2006/2007 10 augustus 2006 Adriaan Reinink
Ploink! Muziek DeuXcel 27 november 2011 René Groothof, Annechien Koerselman, Henk Zwart
La création du monde 1923-2012 Muziek Théâtre de la Ville 2011/2012 13 juni 2012
Het verdronken land van Doggerland Muziek Domestica Rotterdam 2022/2023 23 september 2022

Oeuvre

Veel van Milhauds muziek heeft een typisch Franse, neoclassicistische inslag. Milhaud past in zijn muziek vaak polytonaliteit en polyritmiek toe. In een aantal werken is ook de Latijns-Amerikaanse invloed van Milhauds verblijf in Brazilië hoorbaar. Ook de jazz, die Milhaud in New York (maar ook in Parijs waar toen veel jazzmusici verbleven) leerde kennen, liet sporen na. Zo vertoont bijvoorbeeld de bezetting van La création du monde grote overeenkomsten met de jazzbands uit Harlem.

Werken voor orkest

Symfonieën
  • 1939 Symfonie nr 1, opus 210
    1. Pastorale - Modérément animé
    2. Très vif
    3. Très Modéré
    4. Animé
  • 1944 Symfonie nr 2, opus 247 - opgedragen in gedachtenis aan de echtgenote van de beroemde dirigent Serge Koussevitzky, Natalie;
    1. Friedrich, ruhig und heiter
    2. Geheimnisvoll
    3. Schmerzlich
    4. Ruhevoll
    5. Halleluja
  • 1946 Symfonie nr 3 (Te Deum), opus 271
    1. Fièrement
    2. Très recueilli
    3. Pastorale
    4. Finale)
  • 1948 Symfonie nr. 4 1948 , opus 281
  • 1953 Symfonie nr 5, opus 322
  • 1955 Symfonie nr 6, opus 343
  • 1955 Symfonie nr 7, opus 344
  • 1957 Symfonie nr 8 (Rhodanienne), opus 362
  • 1959 Symfonie nr 9, opus 380
  • 1960 Symfonie nr 10, opus 382
  • 1960 Symfonie nr 11 (Romantique), opus 384
  • 1961 Symfonie nr 12 (Rorale), opus 390
  • 1917 Le printemps, opus 43 (1e kleine symfonie)
  • 1918 Pastorale, opus 49 (2e kleine symfonie)
  • 1921 Serenade, opus 71 (3e kleine symfonie)
  • 1921 Dixtuor à cordes, voor tien strijkers, opus 74 (4e kleine symfonie)
  • 1922 Dixtuor d'instrument à vent, voor tien blazers, opus 75 (5e kleine symfonie)
  • 1923 Sixieme symphonie pour quatuor vocal, hautbois et violoncello, op. 79 (6e kleine symfonie)

De kleine symfonieën werden later door de componist niet meer als zodanig aangemerkt.

Concerten met instrumenten en orkest
  • 1927 Concert nr 1, voor viool en orkest
  • 1929 Concert nr 1, voor altviool en orkest, opus 108
  • 1933 Concert nr 1, voor piano en orkest, opus 127
  • 1935 Celloconcert, opus 323
  • 1941 Concert nr 2, voor piano en orkest, opus 228
  • 1946 Concert nr 3, voor piano en orkest, opus 270
  • 1946 Concert nr 2, voor viool en orkest
  • 1949 Concert nr 4, voor piano en orkest, opus 295
  • 1951 Concertino d'été, voor altviool en kamerorkest, opus 311
  • 1953 Concert, voor harp en orkest, opus 323
  • 1954-1955 Concert nr 2, voor altviool en orkest, opus 340
  • 1955 Concert nr 5, voor piano en orkest, opus 346
  • 1959 Concert nr 3, voor viool en orkest
Andere orkestwerken
  • 1919 2e Suite symphonique
  • 1919 Le Bœuf sur le toit (filmmuziek), opus 58
  • 1920 Ballade, voor piano en orkest, op. 61
  • 1920 Saudades do Brazil, een symfonisch gedicht met impressies uit Rio de Janeiro voor orkest (oorspronkelijk voor piano), opus 67,
    1. Sorocaba
    2. Botafogo
    3. Leme
    4. Copacabana
    5. Ipanema
    6. Gavea
    7. Corcovado
    8. Tijuca
    9. Sumaré
    10. Paineras
    11. Laranjeiras
    12. Paysandú
  • 1920 Cinq Études, voor piano en orkest, opus 63
  • 1926 Le Carneval d'Aix, fantaisie voor piano en orkest, opus. 83b
  • Hymne de Sion, voor orkest
  • Israel est vivant, voor orkest

Werken voor harmonieorkest

  • 1923 La création du monde, voor blazersensemble
  • 1944 Suite française, opus 248
    1. Normandie
    2. Bretagne
    3. Île-de-France
    4. Alsace-Lorraine
    5. Provence
  • 1936 Suite provençale, opus 152
  • 1936 Introduction et Marche Funèbre 3e deel tot de toneelmuziek Quatorze juillet, voor harmonieorkest - tekst: Romain Rolland
  • 1946 Deux Marches, opus 260
  • 1954 West Point Suite, voor harmonieorkest, op. 313
    1. Introduction
    2. Recitative
    3. Fanfare
  • Introduction et Marche funebre uit Chant du monde

Muziektheater

Opera's
Voltooid in titel aktes première libretto
1910-1914 La Brebis égarée, op. 4 3 aktes, 20 taferelen 10 december 1923, Parijs, Opéra-Comique Francis Jammes
1913/1915-1916-1922 L'Orestie d'Eschyle, trilogie
    1. Agamemnon, opus 14 (Aischylos Paul Claudel, 1e deel van de Oresteia) - toneelmuziek voor sopraan, mannenkoor en orkest;
    2. Les Choéphores, opus 24, (naar Aischylos bewerkt door Paul Claudel, 2e deel van de Oresteia) - zeven toneelmuzieken voor sopraan, bariton, vrouwelijke spreekstem, gemengd koor, slagwerk en orkest
    3. Les Euménides, opus 41
3 aktes 18 november 1949, Brussel, Radio INR (Aischylos Paul Claudel, 3e deel van de Oresteia)
1925 Les Malheurs d'Orphée, opus 85 3 aktes 7 mei 1926, Brussel, Koninklijke Muntschouwburg Armand Lunel
1925-1927 Esther de Carpentras, opus 89 2 aktes concertant: 1937, Radio Rennes; scenisch: 1 februari 1938, Parijs, Opéra-Comique Armand Lunel
1926 Le Pauvre Matelot, opus 92 3 aktes 16 december 1927, Parijs, Opéra-Comique; 2e versie: 15 november 1934, Genève Jean Cocteau
1926-1927 Les Opéras-minute - Trilogie
    1. L'Enlèvement d'Europe, opus 94
    2. L'Abandon d'Ariane, opus 98
    3. La Délivrance de Thésée, opus 99
    1. 8 scènes;
    2. 5 scènes;
    3. 6 scènes
    1. 17 juli 1927, Baden-Baden, Kammermusikfest
    2. 20 april 1928, Wiesbaden, Staatstheater
    3. 20 april 1928, Wiesbaden, Staatstheater
Henri Hoppenot
1928 Christoph Colomb 2 aktes, 27 taferelen 5 mei 1930, Berlijn, Staatsoper Unter den Linden; 2e versie: concertant: 2 juni 1956, Parijs, Théâtre des Champs-Élysées; scenisch: juni 1968, Graz, Sommerspiele Paul Claudel
1930-1931 Maximilien, opus 110 3 aktes, 9 taferelen 5 januari 1932, Parijs, Opéra Garnier Franz Werfel/Rudolf Stephan Hoffmann/Armand Lunel
1938 Médée, opus 191 eenakter 7 oktober 1939, Antwerpen, Vlaamse Opera Madeleine Milhaud
1943 Bolívar, opus 236 3 aktes 12 mei 1950, Parijs, Opéra Garnier Jules Supervielle/Madeleine Milhaud
1952-1953 David, opus 320 5 aktes concertant: 1 juni 1954, Jeruzalem; scenisch: 2 februari 1955, Milaan, Teatro alla Scala Armand Lunel
1958 Fiesta, opus 370 eenakter 3 oktober 1958, Berlijn, Deutsche Oper Boris Vian
1964-1965 La Mère coupable, opus 412 3 aktes 13 juni 1966, Genève, Grand Théâtre Madeleine Milhaud, naar Beaumarchais
1970 Saint-Louis roi de France, opéra-oratorio, opus 434 2 delen concertant: 18 maart 1972 Rome, RAI; scenisch: 14 april 1972, Rio de Janeiro, Teatro Municipal Paul Claudel/Henri Doublier
Balletten
Voltooid in titel aktes première libretto choreografie
1919 Le bœuf sur le toit (ballet), opus 58 naar Jean Cocteau
1921 La création du monde
Musical
Voltooid in Titel Uitvoeringen Première Libretto Verdere liedteksten Choreografie
1910-1924 La Brebis égarée, roman musical, op. 4 3 aktes Francis Jammes

Werken voor piano

  • 1919 Le bœuf sur le toit, voor twee piano's
  • 1936 Scaramouche, voor twee piano's

Kamermuziek

  • Sonates en andere werken met pianobegeleiding voor altviool, viool, klarinet, saxofoon
  • Duo's en trio's voor verschillende instrumenten, waaronder Suite voor viool, klarinet en piano
  • 18 Strijkkwartetten (van 1912 tot 1950); waarvan het 14de en 15de samen ook als octet kunnen uitgevoerd worden
  • Kwintetten voor strijkers (3), blazers (1) en piano en strijkers (1)
  • Strijksextet
  • Septet

Vocale muziek (met orkest of instrumenten)

  • 1919 Machines agricoles, 6 pastorale gezangen, voor zangeres of zanger, fluit, klarinet, fagot, viool, alt-viool, cello en contrabas, opus 56
  • Psaume 129, voor bariton en orkest, opus 53
  • Cantate pour Louer le Seigneur, voor solokwartet, gemengd koor, jongerenkoor en orkest, opus 103
  • Cantate de Psaumes, voor bariton en kamerorkest, opus 425

Koormuziek

  • Les Momies d'Egypte, Comédie chorale voor gemengd koor
  • Psaume 121, voor mannenkoor a cappella

Bronnen