Column Jacques Klöters 27 juli 2013

Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken

Column Jacques Klöters 27 juli 2013

De Herengracht in Amsterdam. Op nr. 168 (het tweede pand van rechts) bevond zich het Toneelmuseum. Foto: Roel Bogaards

Ik moest vanmorgen denken aan mijn eerste bezoek aan het Toneelmuseum. Een heer stond geschrokken op achter zijn bureau toen ik de bibliotheek binnenkwam. Hij keek me aristocratisch aan en informeerde naar het doel van mijn komst. Hij leek op een figuur uit een stuk van Molière die zich in een 20ste eeuws kostuum verkleed had. Mijn uiteenzetting over de scriptie die ik schreef voor mijn studie Nederlands en die zou gaan over de Dada-veldtocht van 1923 maakte hem rusteloos. Hij wipte van het ene been op het andere, zei dat het een precair onderwerp was, rommelde in laden en dozen terwijl ik eens rustig rondkeek. De bibliotheek lag op de tweede etage van het prachtige huis aan de Herengracht 168 waar het Toneelmuseum gevestigd was. Ik keek neer op de achtertuin. Een majestueuze bruine beuk, een enorme kastanje, waartussen een kabouterachtige man met een kruiwagen rondscharrelde. Naast en boven de boekenkasten hingen gegraveerde portretten van acteurs als Snoek en mevrouw Ziesenis-Wattier. In glazen kastjes zaten gekleurde prenten die verknipt waren tot jaloezieën. Later hoorde ik dat als je een schuifje omhaalde die jaloezieën omklapten en er een andere voorstelling zichtbaar werd.

Portret van Johanna Cornelia Ziesenis-Wattier als Epicharis in Epicharis en Nero. Ingekleurde gravure door W. van Senus, 1805. Portret van Andries Snoek als Orestes in Orestes, gravure door Willem van Senus. Collectie TIN.

Aan een hoek van de grote marmeren tafel zat een oudere zwaar bebrilde Indischman met een grote stapel programmaboekjes voor zich. Hij schreef de belangrijkste gegevens over op een systeemkaart, zette stempels op de programmaboekjes en noteerde met vulpen de datum en de plaats op de voorkant. Dat zou later om esthetische redenen nog ernstig betreurd worden.

De bibliothecaris, de heer Bosman, kuchte. "Meneer de Bruin, deze heer zoekt iets over een dada-optreden, weet u daarvan?" De Bruin glimlachte "Tsja" zei hij peinzend alsof ik naar het geheim van het bestaan informeerde "heeft meneer de portefeuille ‘benefietavonden, feesten en diverse manifestaties’ al ingezien?" Spoedig lag bedoelde portefeuille voor me. Er zaten feestprogramma’s in, vooral uit de tijd dat artiesten nog sportwedstrijden organiseerden voor liefdadige doeleinden. Van dada geen spoor, maar wel veel interessants.

Enciclopedia dello Spettacolo
Geschichte des Grotesk Komische

Ik keek om me heen, alles was interessant en trok mij aan. Ik las titels van boeken 'Floegels Geschichte des Grotesk Komische' of 'Enciclopedia dello Spettacolo'. Ik wist welk gevaar er dreigde: me totaal verliezen in alle heerlijkheden, mijn studie vergeten, mijn scriptie vergeten en zeker vergeten dat er die middag een plenaire vergadering was aan de universiteit. Het ging over het one man one vote systeem dat nodig ingevoerd moest worden zodat wij studenten maar ook de conciërge in principe kon meebeslissen over de inhoud van de studie. Het was van het grootste belang dat mijn stem niet verloren zou gaan, maar deze bibliotheek trok ook verschrikkelijk aan me. Ik wilde al haar schatten een voor een ontdekken, graven in haar geheimen, haar zo vaak mogelijk zien, haar met niemand delen, ik was verliefd op haar geworden en zou uiteindelijk van haar gaan houden en in haar kruipen.

En nòg, de liefde is er nòg. De bibliotheek en de verzameling zit niet meer in het mooie gebouw aan de Herengracht en heet allang geen Toneelmuseum meer, maar is onderdeel geworden van de afdeling Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam. Ik ben nu vijfenveertig jaar later net als meneer De Bruin een liefhebber geworden, een vrijwilliger die een dag per week de programmaboekjes ordent en zo. Maar wees gerust ,ik schrijf er niet met de vulpen op.

Video

Het Kamertoneel van Hieronymus Baron van Slingelandt. Collectie TIN. Voor meer informatie, zie: Slingelandt Toneel


Terug naar Column Jacques Klöters