Canon:1883 - Oprichting Wagnervereeniging

Uit TheaterEncyclopedie
(Doorverwezen vanaf Canon:1883)
Ga naar: navigatie, zoeken
NB: De onderstaande tabel is alleen zichtbaar voor beheerders van de TE en dient voor het semantisch vastleggen van een op deze pagina betrekking hebbende "Gebeurtenis" (plus bijbehorende info) op een "Tijdlijn"; de gebeurtenis en bijbehorende informatie kan zo (o.a.) weergegeven worden in de "slides" van een tijdlijn.



Gebeurtenis
Titel: Oprichting Wagnervereeniging
Afbeelding: media:Repro-50xx90233.0045a.jpg
Datum: 1883-08-29
Beschrijving: Met de Wagnervereeniging kwam de Nederlandse opera op internationaal niveau.
Tijdlijn(en): Tijdlijn van het Nederlands Theater
Perso(o)n(en): Richard Wagner, Henri Viotta
Productie(s):
Gezelschap(pen): Wagnervereeniging
Theater(s):

Canonlogo.jpgOprichting van de Wagner-Vereeniging

Opera op internationaal niveau in Nederland.

Bezoek aan Bayreuth

In de zomer van 1883 bezocht een aantal Nederlandse muziekliefhebbers het Festspielhaus in Bayreuth, een indrukwekkend theater dat ontworpen was door de Duitse componist Richard Wagner. Wagners theater was er helemaal op ingericht om zijn eigen, monumentale opera’s over Germaanse goden, halfgoden en helden optimaal tot hun recht te laten komen. Onder de indruk van wat zij hoorden en zagen, nam de Nederlandse delegatie zich voor om Wagners opera’s ook in Nederland te introduceren. Die beslissing betekende een enorme impuls voor de vaderlandse operacultuur.

Een populair 'importgenre'

De opera, rond 1600 in Italië ontstaan, heeft in Nederland lange tijd een zieltogend bestaan geleid. Misschien wel omdat deze kunstvorm zo duur is (dirigent, solisten, orkest, koor, technici) en er in Nederland nooit sprake is geweest van een door een vorst gefinancierde hofcultuur. Pas vanaf 1750 won de opera in Nederland langzaam aan populariteit en tussen 1800 en 1850 was het een door het publiek zeer gewild theatergenre.

Dat betekende overigens niet dat er ook een echte Nederlandse operacultuur ontstond. Het gespeelde repertoire was afkomstig uit Frankrijk, Duitsland of Italië en ook de uitvoerenden waren vaak van buitenlandse herkomst. Het kwam ook wel voor dat de teksten naar het Nederlands werden vertaald, maar onomstreden was die praktijk niet. Het door Koning Willem III royaal gesubsidieerde Theâtre Royal Francais de la Haye behoorde rond 1850, samen met de opera van Parijs en het keizerlijk theater van Petersburg, tot de top drie van Europa.

De Wagner-Vereeniging

Kort nadat de Nederlandse muziekliefhebbers uit Bayreuth waren teruggekeerd, richtte een aantal van hen op 29 augustus 1883 de Wagner-Vereeniging op. Op 26 januari 1884, bijna een jaar na Wagners overlijden, vond in het gebouw Felix Meritis in Amsterdam een eerste concert plaats. Dirigent was Henri Viotta, die tot 1919 als artistiek leider een belangrijke rol binnen de Wagner-Vereeniging zou blijven spelen. De eerste jaren bracht men Wagners opera’s steeds in concertvorm, maar op 19 mei 1893 waagde men zich voor het eerst aan een complete toneeluitvoering van Siegfried in het Paleis voor Volksvlijt. Om in Amsterdam topkwaliteit te kunnen brengen, werkte Viotta bij voorkeur met zangers, ontwerpers en regisseurs uit Bayreuth, maar soms liet hij Nederlandse coryfeeën meedoen. Zo was de Nederlandse tenor Jacques Urlus, gespecialiseerd in Wagnerrollen, meer dan eens te gast.


Op het toneel van Strauss’ Salomé. O.a. Henri Viotta en J.C. Bunge, 1913-1914. Fotograaf onbekend. Collectie TIN Jacques Urlus als Siegfried. Foto: Carl Bellach.Collectie TIN

Een gewild exportartikel

In 1919 werd Henri Viotta opgevolgd door Paul Cronheim. Hij verlegde de koers van de Wagner-Vereeniging. Om te beginnen liet hij ook werk van andere componisten opvoeren. Daarbij zocht hij contact met moderne theatervormgevers. Wat hetzelfde bleef was het streven naar absolute topkwaliteit. En dat lukte: het niveau lag zo hoog, de naam van de dirigenten en de solisten die werden geëngageerd was zo groot, dat de Wagner-Vereeniging een gewild exportartikel werd. Na de oorlog werd de rol van de Wagner-Vereeniging als de belangrijkste producent van operavoorstellingen, langzaam overgenomen door De Nederlandse Opera (1946) en het Holland Festival (vanaf 1947). In 1959 werd de Wagner-Vereeniging opgeheven.


Dit is één van de canonteksten. Voor meer informatie zie: Canon van het Theater in Nederland