Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken


Boris Pasternak

UploadenAfbeeldingDef.png
NaamBoris Pasternak

Er is nog geen biografie beschikbaar voor Boris Pasternak. Klik hier om de tekst toe te voegen (je moet hiervoor ingelogd zijn; je kunt je hier hier registreren).
Let op: mogelijk staat er verder op de pagina (onder het carrièreoverzicht) al wel een biografietekst; deze tekst kan dan door middel van eenvoudig “knippen en plakken” in het veld "biografie" worden gezet!

Theater CV

Boris Pasternak heeft bijgedragen aan 1 productie(s).

Boris Pasternak heeft gewerkt in de volgende functies:


Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Boris Pasternak heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:

NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.

Curriculum Vitae Theatrum
Productie Functie Producent Seizoen Premièredatum In regie van
Ça va! Auteur (schrijver libretto, scenario) De Onderneming v.z.w. 2003/2004 16 september 2003


Boris Leonidovitsj Pasternak (Russisch: Борис Леонидович Пастернак) (Moskou, OudeStijlDatum 10 februari 1890/29 januari - Peredelkino 30 mei 1960) was een Russisch dichter, schrijver en Nobelprijswinnaar voor de literatuur.

Leven en werk

Boris Pasternak (l) met zijn broer Alex, geschilderd door vader Leonid

Pasternaks vader, Leonid, was portretschilder en docent op de Kunstacademie te Moskou; zijn moeder, Rosa Kaufmann, was pianiste. Hij groeide op in een kosmopolitisch en intellectueel milieu: tot regelmatige bezoekers van de familie behoorden onder anderen de componisten Sergej Rachmaninov en Alexander Scriabin, de dichter Rainer Maria Rilke en schrijver Leo Tolstoj.

Boris Pasternak begint op dertienjarige leeftijd aan zijn compositiestudie van Joeri Engel. Na zijn eindexamen gaat hij aan de universiteit rechten studeren, maar hij voltooit tegelijkertijd zijn studie compositie aan het Conservatorium van Moskou bij Reinhold Glière.[1] In 1909 neemt hij het besluit om met de muziek op te houden en in 1910 ging hij filosofie studeren. Al snel echter wijdde hij zich aan het schrijverschap. In 1914 maakte hij zijn debuut met de kleine gedichtenbundel “Tweeling in de wolken”, geïnspireerd door Alexander Blok en de ideeën van Kant. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werkte hij in een chemische fabriek te Perm, welke ervaring hij later deels verwerkte in Dokter Zjivago.

In 1922 publiceerde Pasternak de gedichtenbundel “Mijn zuster het leven”. Daarna volgden in hoog tempo de bundels “Thema’s en variaties” (1923), “Het jaar 1905”, (1926), “Luitenant Schmidt” (1927), plus de prozawerken “De jeugd van Ljoewers” (1922), “Brieven uit Toela” (1922) “Een verhaal” (1929) en het autobiografische “Vrijgeleide” (1929). Deze werken vestigden de reputatie van Pasternak als een van de grootste schrijvers van de Russische literatuur.

Pasternaks poëzie wordt gekenmerkt door een intens meebeleven met het gevoel van het onderwerp. Het gaat om de emoties, de extase van gevoelens. Zijn gedichten kenmerken zich door een hoge muzikaliteit. Kern van zijn poëzie is de metafoor die berust op een vluchtige associatie. Zeker in zijn beginperiode zijn de gedichten niet altijd even toegankelijk.

Dokter Zjivago

Pasternak (2e vl) bij ontvangst Japanse schrijvers 1924, 3e vl: Eisenstein, midden: Lili Brik, Majakovski

Internationale bekendheid verwierf Pasternak met zijn roman Dokter Zjivago, die hij in 1955 voltooide maar die door de Russische autoriteiten werd verboden, zodat het werk pas in 1957 (in Milaan) gepubliceerd werd. Hierin beschreef hij de lotgevallen van een jonge arts en zijn geliefde Lara (geïnspireerd door zijn maîtresse Olga Freiberg) in de periode van de Eerste Wereldoorlog, de Russische Revolutie en de Russische Burgeroorlog.

De fragmentarisch opgezette roman, die vol zit van metaforen, is een voortzetting van Pasternak’s lyriek, waarin personages van binnenuit worden getoond. Dokter Zjivago is vooral ook een filosofisch boek: Zjivago rebelleert niet tegen de Sovjetstaat, maar staat op in naam van een vertrapt ideaal: de individuele mens. De polemiek naar aanleiding van de roman ontstond echter op politiek niveau. Pasternak werd verweten de Russische Revolutie neer te zetten als een achteruitgang. De Russische autoriteiten lieten niet toe dat het boek gedistribueerd werd in eigen land, maar door vertaalde versies bijna twintig jaar later, eerst in het Italiaans (1957), bereikte het boek een wereldpubliek. Het geldt onomstreden als een van de hoogtepunten uit de wereldliteratuur van de vorige eeuw.

Nobelprijs

In 1958 werd aan Pasternak de Nobelprijs voor de Literatuur toegekend, maar het werd hem door de regering niet toegestaan de prijs te aanvaarden. De Sovjetautoriteiten noemden de prijs “een politieke daad tegen de Sovjet-Unie. Geïntimideerd door een hetze vanuit de Schrijversbond zag Pasternak uiteindelijk “vrijwillig” van de prijs af. Op 25 oktober 1958 stuurde hij nog een telegram naar de Zweedse Academie: Immensely thankful, touched, proud, astonished, abashed. Op 29 oktober stuurde hij opnieuw een telegram waarin hij de prijs weigerde: Considering the meaning this award has been given in the society to which I belong, I must reject this undeserved prize which has been presented to me. Please do not receive my voluntary rejection with displeasure.[2]

In 1958 publiceerde Pasternak nog zijn “Autobiografisch essay”. Ondermijnd door de lastercampagne stierf hij in 1960 aan longkanker.

Literaire werken (selectie)

Boris Pasternaks huis in Peredelkino.
  • Tweeling in de wolken (1914)
  • Mijn zuster het leven (1922)
  • De jeugd van Ljoewers (1922)
  • Brieven uit Toela (1922)
  • Thema’s en variaties (1923)
  • Luchtwegen (1924)
  • Luitenant Schmidt (poëzie, 1927),
  • Het jaar 1905 (poëzie, 1926/27)
  • Vrijbrief (1931)
  • Spektorskij. Versroman (poëzie, 1931)
  • Op vroege treinen (1943)
  • De aardse ruimte (1945)
  • Dokter Zjivago (1958/1987)
  • Autobiografisch essay (1958)

Nederlandse uitgaven

  • Boris Pasternak: Autobiografische geschriften, gedichten, verhalen en essays. (Vert. Charles B. Timmer). Den Haag, 1970. Geen ISBN.
  • Boris Pasternak: Vier verhalen (“Il tratto di Apelle”, “De jeugd van Ljoewers”, “Luchtwegen", “Een verhaal”). (Vert. Charles B. Timmer). Amsterdam, Arbeiderspers, 1979. Russische miniaturen, deel 8. ISBN 90-282-0468-7
  • Boris Pasternak en Olga Freidenberg: Contradans in brieven 1910-1954. (Vert. Kristien Warmenhoven). Amsterdam, Arbeiderspers, 1998. Privé-domein nr. 142. ISBN 90-295-3323-4
  • Boris Pasternak: Autobiografische geschriften (“Vrijgeleide” en “Autobiografisch essay”). (Vert. Charles B. Timmer. Amsterdam, Arbeiderspers, 1990 Privé-domein nr. 162. ISBN 90-295-3380-3
  • Boris Pasternak: Peredelkino. (vert. Petra Couvée). Uitgeverij Douane, Rotterdam, 2005. ISBN 90-808804-6-9
  • Boris Pasternak: De gedichten van Jurij Zivago. (Vert. Frans-Joseph van Agt). Leiden, De Lantaarn, 1985. ISBN 90-6889-012-3
  • Kwartet: Osip Mandelstam, Anna Achmatova, Marina Tsvetajeva en Boris Pasternak. (vert. Charles B. Timmer. Amsterdam, De Arbeiderspers, 1982. ISBN 90-295-4870-3
  • Boris Pasternak: Brieven aan mijn Georgische vrienden. (Vert. Margaretha Ferguson). Utrecht, Bruna, 1969. (Witte Beertjes, nr. 1236). Geen ISBN.
  • Boris Pasternak en anderen: Russische verhalen van deze tijd. (Vert. Jeanne Liedmeier). Utrecht, Het Spectrum, 1963. Geen ISBN.
  • Moedertje Rusland : een keur der beste verhalen van Pasternak, Dostojewskij, Tsjechow [en] Gogolj. (Vert.: Christof Kobelt). (Bevat onder meer: "Shenja's kinderjaren" van Pasternak). Amsterdam, Meulenhoff, 1959. Geen ISBN.
  • Boris Pasternak: Vrijgeleide. (Vert.: Charles B. Timmer). Baarn, Hollandia, 1959. Geen ISBN.
  • Boris Pasternak: Gedichten. (Vert.: Charles B. Timmer. Amsterdam, Van Oorschot, 1958. Geen ISBN.

Muzikale werken

Er zijn weinig composities van Pasternak bewaard gebleven (of teruggevonden). De enige voltooide werken die bekend zijn, zijn twee preludes en een eendelige sonate:

  • Prelude in dis 1906
  • Prelude in gis 1906
  • Sonate in b 1909

Literatuur en bronnen

  • L. Fleischman (1990): Boris Pasternak. The poet and his politics, Harvard University Press, Cambridge, Mass.-London.
  • A. Bachrach e.a. (1980): Encyclopedie van de wereldliteratuur, Bussum, deel 7.
  • E. Waegemans (2003): Geschiedenis van de Russische literatuur sinds Peter de Grote, Mets & Schilt/Standaard Uitgeverij, Amsterdam -Antwerpen, pp. 384-388.

Externe links

Bronnen


  1. ↑ Verdurmen, Ilonka, 1993, Oren zijn de ogen van de ziel, Pasternak - Skrjabin - Prokowjew: Polo de Haas piano, cd-inlay.
  2. ↑ Nobelprize.org
Overgenomen van "https://theaterencyclopedie.nl/w/index.php?title=Boris_Pasternak&oldid=1942814"