Ank van der Moer: Biografie - Ouders, jeugd en opleiding

Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken

Logo eenlevenlangtheater2.jpg

Ank van der Moer, 1955. Fotograaf onbekend. Collectie TIN.


Eenlevenlangtheater Ank van der Moer:

Ouders, jeugd en opleiding

Ank van der Moer ca. 1915. Privécollectie Annemarie Oster.

Anna Maria van der Moer wordt op 23 januari 1912 geboren in Amsterdam. "Het is een zelfredster, zij heeft haar oogjes al open", constateert moeder Marie van der Moer-Ferwerda over haar zojuist geboren baby (Elsevier, 6 november 1965). Haar man Lambertus heeft op dat moment nog geen weet van zijn pas verworven vaderschap. Als gezagvoerder der koopvaardij bevindt hij zich ver van het bovenhuis aan de Amsterdamse Weteringschans, waar het gezin Van der Moer woont. Pas begin maart krijgt hij het grote nieuws te horen. Een moeder thuis en een vader op zee, dat is de situatie waarin de kleine Ank, op jonge leeftijd meestal Anke genoemd, opgroeit. In 1914 verhuist het gezin van Amsterdam naar een landelijke villa in Naarden waar al snel Anks broertje Abraham (Bram) wordt geboren. Ook hij zal later voor een werkleven op zee kiezen, als kapitein-luitenant.

Vader en moeder Van der Moer waren ruimdenkende mensen. Anks moeder speelde goed piano en hield veel van toneel (een opvoering van Tolstoj’s ‘Opstanding’ zag zij wel zesmaal). De kleine Ank kon goed met haar moeder opschieten, op wie zij qua uiterlijk veel leek. Qua karakter zag de actrice (op latere leeftijd) steeds meer haar introverte, zwijgzame vader terug in zichzelf.

De ouders van Ank van der Moer: Lambertus en Maria van der Moer. Privécollectie Annemarie Oster.

Al op vijfjarige leeftijd kon Ank alles lezen wat men haar voorlegde. Zij las hele romans voor aan haar moeder, die dan sokken zat te stoppen of bezig was met een ander klusje. Ook stond zij vaak voor de spiegel in moeders mooiste kleding en droeg zij gedichtjes voor tussen de schuifdeuren waar iedereen naar moest luisteren. Voor het dagelijks bestaan en de verplichte bezigheden - waaronder huiswerk maken - had het creatieve meisje al snel geen oog meer.

Ank van der Moer met haar moeder Maria van der Moer-Ferwerda, ca. 1915. Privécollectie Annemarie Oster.

Op haar dertiende jaar sloeg de vonk over. Ank zat in de tweede klas van het Gooisch Lyceum in Bussum. Pas vanaf de derde klas mochten de leerlingen meedoen aan schoolvoorstellingen, maar omdat Ank zo goed las en gedichten opzei, werd zij uitgekozen voor de rol van Damiëtte in Esmoreit. "Toen ik dat eenmaal had gedaan, was ik verloren", liet zij later in vele interviews weten. Wat haar het meeste aantrok was de romantiek, het "mooi staan te zijn" in van die prachtige grote jurken:

"Ik wist natuurlijk niets van het eindeloos vermoeiende repeteren, van het werken aan een rol, van regisseurs en hun eisen, van de kranten. Dat ze stukken over je zouden schrijven waar je afhankelijk van was. Toen ik op de toneelschool kwam, werd ik pas met de realiteit geconfronteerd. Jaren later, toen ik in een stuk van Tennessee Williams, 'Zoete vogel van de jeugd', stond met zo’n geheel gepailletteerde jurk aan, dacht ik terug aan mijn schooltijd. Zó had ik het bedoeld, zo was het beeld dat ik toen van mezelf op toneel zag." (Geciteerd uit de Gooi- en Eemlander, Lisette Gottschall, 12 september 1981)

Ank van der Moer (14 jaar) in een schoolvoorstelling als Damiette in Esmoreit, 1926. Fotograaf onbekend. Foto Privécollectie.
Ank van der Moer, 12 jaar, eerste klas van het Lyceum in Bussum, 1924. Fotograaf onbekend. Privécollectie Annemarie Oster.

Toen puber Ank in de tweede klas bleef zitten, vroeg zij aan haar moeder of zij nooit meer naar school hoefde. "Nee hoor", klonk het antwoord. Ank werd van school gehaald en haar moeder zorgde ervoor dat zij particuliere lessen kreeg in Nederlands, Frans en Engels. Zelf keek zij er streng op toe dat haar dochter geen lelijke woorden in de mond nam en netjes en duidelijk sprak. Hierdoor had de latere actrice Ank van der Moer van nature een zeer heldere articulatie en uitspraak, met de tong-r die bij vele andere acteurs zo geforceerd moest worden aangeleerd.

Op vijftienjarige leeftijd meldde Ank zich aan bij de Toneelschool in Amsterdam. Zij kwam de audities door, maar werd vanwege haar te jong bevonden leeftijd nog niet aangenomen. Na een jaar van piano-, typ- en talenlessen keerde zij terug. Zonder opnieuw auditie te hoeven doen, kon zij aan de vierjarige opleiding beginnen.

Ank van der Moer op zestienjarige leeftijd met haar broer Bram, augustus 1928. Privécollectie Annemarie Oster.

Ank van der Moer was zestien jaar oud toen zij in 1928 aan haar opleiding op de Amsterdamse Toneelschool begon. Zij bleek al snel een zeer getalenteerde en hardwerkende leerling. Na drie maanden ging vader Van der Moer eens polsen op school hoe het zijn dochter verging. Directeur Balthazar Verhagen vertelde hem dat Ank zijn beste leerling was. "Dat is helemaal niet waar", zei Ank later tegen haar vader, "Wim Kan is de beste". De twee klasgenoten waren zeer goed bevriend. "We verbeeldden ons dat we verloofd waren. Het was een schat", zou de actrice later aan haar eigen dochter vertellen (Geciteerd uit: Verder is er niet zoveel: Herinneringen aan mijn moeder, Annemarie Oster 1985).

Wim Kan en Ank van der Moer, 1931. Foto: Godfried de Groot. Collectie TIN.

Een ander persoon waar Ank erg vol van was op de Toneelschool, was haar favoriete docent: de tweeëntwintig jaar oudere Cor Hermus. "Ik geloof dat alle jonge meisjes gecharmeerd zijn van oudere mannen. Op de toneelschool moesten we eens een opstel maken, en daarin heb ik mijn onzekerheden uitgesproken. Na de les riep hij mij bij zich. Zei dat ik niet zo min over mijzelf moest denken. Nou, van het een kwam het ander." (Geciteerd uit Verder is er niet zoveel: Herinneringen aan mijn moeder, Annemarie Oster 1985). De verhouding met Cor Hermus heeft in totaal zeven jaar geduurd.

Als enige van haar klas deed de ijverige Ank in 1931 eindexamen. Een beroemd geworden anekdote is dat bij haar vertolking van Gretchen uit Goethe’s Faust de tranen over de wangen van leraar Willem Hunsche liepen. Ank van der Moer was de vierde leerling ooit die cum laude afstudeerde aan de Toneelschool. Daarna kwam het succes heel snel, of zoals de actrice zelf eens zei: "Na de toneelschool is het meteen róétsjjj gegaan...".