Alexandra Radius: Volgens anderen
Eenlevenlangtheater Alexandra Radius:
- Homepage Eenlevenlangtheater Alexandra Radius
- Biografie
- Repertoire
- Audio
- Video
- Volgens Alexandra Radius
- Volgens anderen
- Colofon
Volgens anderen
Sommigen uit de omgeving van Alexandra Radius hebben zich in de loop der tijd in de media uitgelaten over hun visie op Radius' carrière, werkwijze en karakter. Hun blik biedt vaak een net iets andere invalshoek.
Hieronder vindt u enkele veelzeggende citaten.
Tutu's gedragen door Alexandra Radius als (links) de Zwarte Zwaan in het Zwanenmeer, 1984 en in (rechts) Sleeping Beauty, 1973. Collectie TIN.
Volgens Mr. J.R. Steinhauser
Mr. J.R. Steinhauser was in 1990 voorzitter van het Dansersfonds '79. In het begeleidende boekje van Alexandra Radius' afscheidsvoorstellingen op 17 en 20 juni 1990, zegt hij:
"Alexandra heeft altijd een voorname rol gespeeld tijdens de balletgala's die het fonds eens per twee jaar organiseert en waarvan de opbrengst wordt aangewend om de overige activiteiten van het fonds te kunnen financieren. Zij zit vanaf de oprichting in het bestuur en maakt sedert enige jaren deel uit van de jury die de jaarlijkse aanmoedigingsprijzen aan jong talent uitreikt. Haar belangrijkste bijdrage is misschien nog wel dat Alexandra op de haar bekende bescheiden wijze aangaf dat, en aan welke oud-dansers of danseressen financiële steun moest worden geboden."
Geciteerd uit: Alexandra Radius. Een afscheidsportret (programmaboekje 17 en 20 juni 1990)
Volgens Ine Rietstap
In het begeleidende boekje van Alexandra Radius' afscheidsvoorstellingen op 17 en 20 juni 1990, zegt Ine Rietstap:
"Lex had dit alles nooit bereikt en kunnen doen als ze niet het geluk had gehad Han aan haar zijde te hebben, als levenspartner en 29 jaar als partner in het vak. Ze vormden een koppel dat elkaar perfect aanvulde. Hun gelijkgestemde visie op dans en de daaraan verbonden vakmatigheid, hun energie en dadendrang waren een muurvaste basis. Hun verschil in temperament en geaardheid werkte voor beide inspirerend en ontwikkelde de positieve kanten van hun persoonlijkheid. Lex heeft veel 'geluk' gehad. Van nature kreeg ze veel, zo niet alles mee wat een klassieke loopbaan mogelijk maakte, ze vond een perfecte partner, ze werkte jarenlang intensief samen met een begenadigd choreograaf, ernstige blessures zijn haar bespaard gebleven. Ze heeft dat 'geluk' nooit vanzelfsprekend aanvaard, ze heeft hard, zeer hard gewerkt om dat geluk waardig te zijn en ze heeft daar in hoge mate haar verstand bij gebruikt. Dat verstand heeft haar ook tot het wijze besluit gebracht uit eigen beweging haar carrière te beëindigen op een moment dat daar allerminst redenen toe waren. Dit afscheidsprogramma is daar een overduidelijk bewijs van. Alexandra Radius, je was in alle opzichten uniek!
Volgens Rudi van Dantzig
In het begeleidende boekje van Alexandra Radius' afscheidsvoorstellingen op 17 en 20 juni 1990, zegt Rudi van Dantzig over Alexandra's optreden in Adagio Hammerklavier van choreograaf Hans van Manen:
"(...) Het hoogtepunt echter, waar de andere duetten naar toe lijken te leiden, blijft de woordloze dialoog tussen Alexandra Radius en Han Ebbelaar. Vanaf het moment dat de vrouw als door een beschikking van het lot in de armen van de man wordt geworpen ontvouwt zich een wonder dat ik na Radius door niemand ooit zo heb zien herhalen. Het was bovendien een wonder dat zich keer op keer voordeed, of het nu op perfect uitgeruste tonelen was of in schouwburgen van de eenvoudigste soort: New York, Ludwigshafen, Leningrad of Enschede, elke keer als Ebbelaar zich boog om Radius behoedzaam uit zijn armen terug te plaatsen op haar eigen voeten gebeurde er iets dat je ademloos moest volgen. Uiterst langzaam ontvouwt ze haar lichaam, een steeds groter wordende afstand van wreef tot gespannen wreef, en op het moment dat die afstand schier onoverbrugbaar lijkt buigt zij even haar hoofd opzij, weg van de man, alsof ze de uitdrukking in haar ogen - liefde, pijn, onbegrip? - voor haar partner tracht te verbergen.
Enorme booglijnen door de ruimte daarna, beenbewegingen die onbegrijpelijk traag tot het uiterste reiken, een heel firmament omvattend, alsof ze van sterren spreekt, van zon, van maan. In de omarming daarna, de man heftig en geëmotioneerd, de vrouw verstild, trekt Radius haar voeten terug op een wijze als werd haar wezen zo geraakt dat het haar bezeert en elke verdere lichamelijke toenadering haar kwetsbaarheid nog zal vergroten. Dat is wat deze samenspraak zo wonderlijk maakt, de voorzichtige maar volkomen overgave en devotie van de man waarmee hij toch de vrouw lijkt te schenden en van zich te vervreemden. Beiden komen nauwelijks van hun plaats, toch gaan er werelden voorbij en het adagio - betrekkelijk kort van duur - omvat tegelijkertijd een eeuwigheid. Dans op het allerhoogste niveau, een raadselachtig gebeuren dat zich voltrekt tussen componist en choreograaf, choreograaf en dansers, dansers en toeschouwer."
Geciteerd uit: Alexandra Radius. Een afscheidsportret (programmaboekje 17 en 20 juni 1990)
Volgens Rudi van Dantzig
"Toen ik negentien jaar geleden bij het Nederlands Dans Theater mijn eerste pas de deux, Nachteiland, voor ze maakte, waren Han en Lex nog kinderen. Er heeft sindsdien een rijping plaatsgevonden. Een over de techniek heengroeien, vooral bij Lex. Ze weet door overtollige dingen weg te laten steeds meer de kern van een rol te raken. Hans is veel meer een explosief danser. Die is goed in temperamentvolle, grillige en wonderlijke rollen, rollen waarin een hele duidelijke persoonlijkheid naar voren moet komen en dat hoeft niet altijd een prins te zijn."
(...)
"Lex heeft een onvoorstelbaar talent, die blijft jong en die blijft vooruitgaan en ze houdt een puurheid die niet veel mensen hebben. Het lijkt alsof ze helemaal niet met leeftijd worstelt."
Geciteerd uit: NRC Handelsblad, 7 september 1979
Volgens Han Ebbelaar
Regelmatig gingen Alexandra Radius en Han Ebbelaar in op uitnodigingen voor balletgala's in vermaarde theaters en operahuizen in het buitenland. Hoewel de optredens mager werden betaald en ze vaak binnen twee dagen al weer terug waren, gingen ze graag. Han Ebbelaar:
"We hadden de mooiste balletten van de avond, daarom werden we zo vaak gevraagd. Omdat we Twilight deden en Vier letzte Lieder. Vier letzte Lieder was adembenemend van dramatiek en daar stond tegenover die klapper van Twilight. Dat was de Bolshoi-topper in de nieuwe vorm. Hetzelfde publiekssucces, maar wij deden iets heel anders. Men werd gèk! Telkens opnieuw. Zo bezien waren we een topact."
Geciteerd uit: Springlevend! 25 jaar Dansersfonds '79: Alexandra Radius en Han Ebbelaar van Jessica Voeten (Amsterdam 2005)
Volgens Rudolf Nurejev
Rudolf Nurejev danste, in het midden van de jaren zeventig, vele balletten met Alexandra Radius. Over Adagio Hammerklavier uit 1973, 'Hans van Manens Beethoven' volgens Nurejev, werd hij pas enthousiast nadat hij Alexandra had zien dansen:
"Toen begreep ik het pas. Lex bracht er iets verstilds in. Niet precies "doom", niet iets tragisch, maar ze veroorzaakte iets waardoor elke kleine beweging van belang werd. Ik heb dat daarvoor of daarna nooit meer op die manier gezien."
Nurejev wilde Adagio Hammerklavier dan ook alleen met Radius dansen. Tijdens de uitvoering in Wenen was dat lastig. 'Dan betaal ik haar zelf' besloot Nurejev, om haar vervolgens na elk optreden uit zijn eigen gage cash te betalen. "We dansten niet samen. We hadden een dialoog."
Geciteerd uit: Springlevend! 25 jaar Dansersfonds '79: Alexandra Radius en Han Ebbelaar van Jessica Voeten (Amsterdam 2005)
Volgens Carola van Rijn
Danseres Carola van Rijn kreeg in 2001 de Speciale Prijs van het Dansersfonds uitgereikt.
"Op het conservatorium in Den Haag was Alexandra Radius het grote idool van iedereen. Ook van mij. Na drie jaar moest ik van het conservatorium af. Mijn wereld stortte in. Dat ik als moderne danseres een prijs van het Dansersfonds kreeg uit handen van Radius, verbaast me nog steeds. Ik kon bij die gelegenheid geen woord uitbrengen, heb haar niet durven zeggen, hoeveel het voor me betekende."
Geciteerd uit: Springlevend! 25 jaar Dansersfonds '79: Alexandra Radius en Han Ebbelaar van Jessica Voeten (Amsterdam 2005)
Volgens Ine Rietstap
Ine Rietstap was danseres en werd daarna onder andere dans-recensent voor NRC-Handelsblad. Over Alexandra Radius schreeft zij het boek Alexandra Radius. Een danscarrière (Haarlem 1982).
"Vaak heb ik het idee dat Nederland nauwelijks beseft hoe uitzonderlijk omvangrijk en gevarieerd het door Radius gedanste repertoire is. Zij is bovendien de eerste en voorlopig enige Nederlandse danseres die zich jarenlang op grote internationale gala's kon meten met wereldberoemde collega's. Radius is een Nederlandse danseres die de benaming prima ballerina waardig is, zij geeft die titel haar oorspronkelijke betekenis terug."
Geciteerd uit: Alexandra Radius, De ballerina, een tijdsbeeld. In beeld gebracht door Deen van Meer (Haarlem 1990)